- 10 -
reproduktie tussen door moet zeilen.
Voor wij verder spreken over de basis van waar uit kaart-
schrift en belettering beoordeeld kunnen worden (6), zou ik er aan wil
len herinneren, dal gedurende hei eerste deel van deze eeuw een groot
aantal kaarten uit de hand beletterd zijn door kartografen, tekenaars
en graveurs. Aangezien slechts T/einige van deze mensen werkelijk benul
hadden van het ontwerpen van letters, bevatten veel van hun kaarten
lettertypen en lettervormen die iedere indeling tarten. Het handboek van
de amerikaanse topografische dienst, "Topographie Instruction of the
United States Geological Survey", gebruikt in zijn aanwijzingen voor
lettertekenaars alleen termen als "blokschrift""schreefloos""romein"
en "cursief kapitaal" (7). De engelse topografische dienst gebruikt woor-
den van dezelfde aard (8)» Een amerikaanse tekst bezigt termen als
inclined gothic en "italics" (9)» Enkele amerikaanse lichamen, zoals de
Army Map Service, het Bureau of Plant Industry en het State Department,
verwerken voorgezet senrixt uit boekdruklettersZover bekend gebruikt in
Amerika alleen de National Geographie Society een eigen, voor haar kaarten
ontworpen Schrift (10). Het aanwenden van boekdrukschriftop film in de
kaartoriginelen geplakt, is thans algemeen gebruikelijk. Voor de oorlog
was het plakken van kaartschrift zeer bewerkelijk, terwijl bovendien de
reproduktie bepaald een probleem bleef. Thans bestaan deze hindernissen
niet meer, zijn althahs door nieuwe technieken heel wat kleiner geworden.
Fotografische zetmachines bieden zelfs al weer wijdere perspektieven. Het
vraagstuk van de schriftkeuze wordt hierdoor geweidig vergroots de karto-
graaf heeft nu, in theorie, de beschikking over bijna oneindig veel ver-
schillende Schriften.
Xaartbelfettering .is een zeer uitgebreid terrein. In de eerste
plaats heeft de kartograaf de vorm van zijn letters te bepalen. Er zijn
een oneindig aantal mogelijkheden, van enerzijds zelf getekend Schrift
tot anderzijds de letters van gieterijen en letterontwerpers. AI deze
typen verschillen weer in leesbaarheid, geeigendheid, bouw, in algemeen
karakter ook, in gevoelssfeer. Vervolgens heeft de kartograaf te beslis-
sen over de grootte, want tenslotte is ook de beste letter zinloos als hij
niet te lezen is. Verschillen in grootte (lettercorpstussen namen zijn
erg belangrijk voor de algemene leesbaarheid van de kaart, en voor een
zuivere en zinrijke reliefwerking in het gehele schriftbeelds het in het
oog Valien van, laten we zeggen, A-namen t.o.v. B-namen. Geheel hiermee
verweven is uiteraard de kwestie van de kleur van schrift en ondergrond,
deze twee wezenlijke factoren der leesbaarheid.
