- 8 -
pressieveeen beeidende kartografie 1
Deze houding tegenover kaartbeiettering isofschoon een
uiterste, een weerspiegeling van de algemene moderne neiging tot beeld-
expressie, in tegenstelling tot schriftelijke expressie (2).
Voor deze zienswijze zijn misschien wel behoorlijke theore
tische gronden te vinden voor wat betreft topografische kaarten van zeer
grote schaal, maar zelfs in die gevallen mag men toch niet veronderstellen
dat alle plaatsen en tekens "zichzelf verklären" of de lezer wel bekend
zijn. Eenvoudiger gezegd, een kaart is een middel tot het voorstellen van
aardrijkskundigealthans ruimtelijke gegevens; dit betekent, dat wanneer
een dergelijk gegeven een verklaring, een verduidelijking van zijn iden-
titeit eist, die identificatie (benoeming, benaming) een onmisbaar deel
van de kaart wordt 3)
De identificatie van plaatsen en andere aardrijkskundige ge-
gevens heeft altijd een voorname plaats ingenomen in de kartografische
technieken. Hoe vaak kan men kaarten niet thuisbrengen en althans tenaaste-
bij dateren alleen door het schritt te bekijken? Hoewel er hierover,
voor zover ik weet, geen systematische proeven genomen zijn, zou ik toch
wel als bewezen willen aannemen dat, althans bij kleinschalige kaarten,
de eerste reactme van de lezer de belettering betreft, bewust of onbewust.
En natuurlijk is in veel gevallen het schritt zelfs onontbeerlijk voor het
herkennen van het in kaart gebrachte gebied.
Bovendien zijn letters in het algemeen donker tegen een lichte
re acntergrond (uiterste zwart-wit), en deze tegenstelling is een be-
langrijk element in alle waarneming. Hoewel de letter, met zijn scherpe
hoeken en verschillende rondingen, een voor het oog zeer ingewikkeld ver-
schijnsel is, is de lezer, doordat de lettervormen hem zo wel bekend zijn,
zieh hiervan zelden bewust. Ook ai wordt dus het effekt van de ingewikkeld-
heid der lettertekens getemperd door de vertrouwdheid ermee, het blijft
een feit dat de altijd aanwezige vormverschillen tussen de letters en het
overige lijnwerk van de gemiddelde kaart, het kaartschritt maken tot een
afwijkend, in het oog vallend element.
De ontwik1^"0"1-"-an het kaartschrift is een interessant voor-
beeld van r»-. win«i-erking tuscen kunst, traditie en conventie. Bovendien
is gedurende de laatste eeuwen de wijze van reproduktie van invloed ge-
weests zolang graveren in koper de voornaamste repre^^+ir-^ochniek was,
betekende het weergeven van ook de fijnste lijnen geen probleem. Naar de
mate echter waarin het koper uit de VnarimaWij verdween, zijn de let
ters in kaarten meer en !.r=r ontaard, wat zieh bij voorbeeld uitte in het
