- 11 -
(zie beneden) in verschillende punten in rekening. De door hem in
1909 berekende afmetingen, halve lange as a 6 378.388 m, de af-
platting c 1:297»0 sn de daaruit berekende körte as, b
6 356*912 m, zijn op het Congres van de "Union geodesique et gdo-
physique internationale" te Madrid in 19 24 aangenomen als inter
nationale ellipsoide en voor het gebruik in de geodesie aanbevolen.
Op aantekening 13 zijn de elementen van enige ellipsoiden
samengebracht met de naam van de ontwerper, het jaar van publicatie
en de namen van enige landen, waar die ellipsoiden als grondslag
voor de kaartering gebruikt worden. Men ziet, dat de onderlinge
verschillen klein zijn, dat de afplatting zeer gering is, dat de
vorm van de aarde slechts weinig van die van een bol versohilt.
Bij een globe met een middellijn van de evenaar van 1 m zou het
verschil tussen deze en die van het meridiaanvlak slechts drie
en een derde mm bedragen.
Het geoidevlak vertoont ten opzichte van het theoretisch aan
genomen ellipsoidevlak afwijkingen. Deze afwijkingen noemt men
sohietloodafwi.jkingenHet begrip schietloodafwijking (7) kunnen
wij formuleren als 5 het niet samenvallen van de richting van de
versnelling van de zwaartekracht, de verticaal, en van de normaal
(6) op de sferoide in een punt van het aardoppervlak. De hoek tus
sen de nofmaal en de verticaal, welke zelden boven 15 seconden
komt, is dus tevens de hoek tussen het sferoide- en het geoide
vlak in dat punt.
1.2. Bijzondere punten en lijnen op het aardoppervlak
De aarde draait in 24 uren om haar as. De punten waar deze
denkbeeidige lijn het aardoppervlak snijdt, noemt men de geogra-
fische polen. De noordpool is dat punt, dat aan dezelfde zijde van
het middelpunt van de aarde gelegen is als de noordpool van het
heelal, het onbeweegelijke punt, waar omheen, volgens de bewoners
van het oostelijk deel van het Middellandse Zee—gebied in de
Oudheid, als een samenhangend geheel de andere sterren draaien. De
plaats van dat punt wordt ten naaste bij aangegeven door de ster
OC ursae minoris, een van de drie heldere sterren van het sterre-
beeld de Kleine Beer, en poolster genoemd, zie plaat 1, fig. a en b.