- 12 - De zuidpool is het punt, dat aan dezelfde zijde van het middel punt van de aarde is gelegen als de zuidpool van het heelal, welk punt ruw bepaald kan worden met behulp van het sterrebeeld het ZUIDERKRUTS, dat op het noordelijk halfrond echter niet zichtbaar is De vlakken, welke het middelpunt van de aarde bevatten snij- den het aardoppervlak nagenoeg volgens een grootcirkel. Het vlak door het middelpunt van de aarde loodrecht op de aardas gedacht, snijdt het aardoppervlak volgens de grootcirkel, welke evenaar of equator heet. Deze verdeelt de aarde in een noordelijk en zuidelijk halfrond. De vlakken, evenwijdig met dat van de evenaar snijden het aardoppervlak volgens kleine cirkels (8), parallellen genaamd, De halve grote cirkels van pool tot pool heten meridianen (9)Parallellen en meridianen vormen op het aardoppervlak een denkbeeidig net van elkaar rechthoekig snijdende cirkels, zie plaat 1 fig. c. Op een globe en op de meeste kaarten zijn zulke lijnen zichtbaar voorgesteld. 1.3.1. Plaatsaanduiding op aarde. Om de plaats van een punt op de nagenoeg bolvormige aarde aan te geven maakt men gebruik van het zo juist genoemde denkbeeidige net van loodrecht op elkaar staande cirkels, liggende in het aard oppervlak. Als assen, ten opzichte waarvan die plaats wordt aange- geven, heeft men gekozen de evenaar en een meridiaan. Welke meri- diaan zou onversdhillig kunnen zijn, doch voor het practisch ge bruik over de gehele aarde is het wenselijk, dat men eenzelfde meridiaan als zodanig aanneemt. Tegenwoordig vindt men algemeen, tenminste op zeekaarten en in de meeste atlassen, die van Greenwich als nul- of beginmeridiaan (10). De ligging van een punt op aarde wordt aangeduid door drie coördinaten, door zijn geografische breedte en lengte (zie plaat 1, fig. e) en door zijn hoogte t.o.v. een aangenomen vergelijkings- vlak. De eerste twee noemt men zijn geografische coördinaten; het zijn sferische coördinaten in het geografisch coördinatenstelsel met de evenaar en de nulmeridiaan als assen. De afstand (11) van een punt op aarde tot de evenaar, uitge-

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kaartbulletin | 1962 | | pagina 12