- 12 -
De zuidpool is het punt, dat aan dezelfde zijde van het middel
punt van de aarde is gelegen als de zuidpool van het heelal, welk
punt ruw bepaald kan worden met behulp van het sterrebeeld het
ZUIDERKRUTS, dat op het noordelijk halfrond echter niet zichtbaar
is
De vlakken, welke het middelpunt van de aarde bevatten snij-
den het aardoppervlak nagenoeg volgens een grootcirkel. Het vlak
door het middelpunt van de aarde loodrecht op de aardas gedacht,
snijdt het aardoppervlak volgens de grootcirkel, welke evenaar
of equator heet. Deze verdeelt de aarde in een noordelijk en
zuidelijk halfrond. De vlakken, evenwijdig met dat van de evenaar
snijden het aardoppervlak volgens kleine cirkels (8), parallellen
genaamd, De halve grote cirkels van pool tot pool heten meridianen
(9)Parallellen en meridianen vormen op het aardoppervlak een
denkbeeidig net van elkaar rechthoekig snijdende cirkels, zie
plaat 1 fig. c. Op een globe en op de meeste kaarten zijn zulke
lijnen zichtbaar voorgesteld.
1.3.1. Plaatsaanduiding op aarde.
Om de plaats van een punt op de nagenoeg bolvormige aarde aan
te geven maakt men gebruik van het zo juist genoemde denkbeeidige
net van loodrecht op elkaar staande cirkels, liggende in het aard
oppervlak. Als assen, ten opzichte waarvan die plaats wordt aange-
geven, heeft men gekozen de evenaar en een meridiaan. Welke meri-
diaan zou onversdhillig kunnen zijn, doch voor het practisch ge
bruik over de gehele aarde is het wenselijk, dat men eenzelfde
meridiaan als zodanig aanneemt. Tegenwoordig vindt men algemeen,
tenminste op zeekaarten en in de meeste atlassen, die van
Greenwich als nul- of beginmeridiaan (10).
De ligging van een punt op aarde wordt aangeduid door drie
coördinaten, door zijn geografische breedte en lengte (zie plaat 1,
fig. e) en door zijn hoogte t.o.v. een aangenomen vergelijkings-
vlak. De eerste twee noemt men zijn geografische coördinaten; het
zijn sferische coördinaten in het geografisch coördinatenstelsel
met de evenaar en de nulmeridiaan als assen.
De afstand (11) van een punt op aarde tot de evenaar, uitge-