eindelijk uit alle mogelijke gegevens de kaart samenstelde en haar
maakte tot wat zij is.
Sommige oude kaarten zien er heel ruw uit, Zij zijn niet veel meer
dan enkele aanwijzingen, zoals je die van een vriend op de ach-
terzijde van een enveloppe krijgt, wanneer hij je .uitnodigt naar
zijn landhuis te komen. Als hij het juiste aantal bochten in de
weg maar aangeeft en het aantal riviertjes, dat je nqet passeren
noemtzul j"e waarschijnlijk zonder veel moeite wel op de juiste
plaats aankomen.
Op dezelfde manier gaven sommige oude kaarten het juiste aantal
bochten in een rivier, bij watervallen de doorwaadbare plaatsen,
kampeerplaatsen op een afstand van edn dagreis, zoals de indianen
in .dit land tot gewoonte hadden, maar geen lengten. Tussen ledere
twee kampeerplaatsen, of je nu moeizaam een berg beklom of je vlug
over vlak land verplaatste, werd een gelijke afstand aangegeven.
De toepassing van een schaal op vele gevonden oude kaarten was dus
vrij willekeurig.
Er bestaan echter enkele kaarten waarbij dit niet het geval is,
die werkelijk be'rusten op een verstandig bekijken en in zieh opne-
men van het gebied, hetwelk daarna uit de herinnering werd weer-
gegeven. Een voorbeeld hiervan bevindt zieh in het boek van
RAISZgetiteld "Generaal Cartography"
Een deel van Noord-Canada, een oppervlakte van meerdere honder-
den Vierkante mijlen bedekkend, werd door een ongeletterde Es
kimo getekend. Bij vergelijking van dit stuk met een zeer zorgvul-
dig voorbereide kaart, moet men zieh verwonderen, met welk een'
nauwkeurigheid in detail en schaal, dit uit persoonlijke herinne
ring weergegeven stuk gemaakt is. Ik denk, dat de verbazingwek-
kende nauwkeurigheid van de zeer oude kaarten die we bezitten,
aan dit soort mensen is toe te schrijven.
Wat ons het meest van alles in verlegenheid brengt is het werk
van de samenstellersdie wij hier en daar in de geschiedenis van
de kartografie tegenkomen. Ik ga van een paar van deze mensen iets
verteilen
Samenstellers zijn mensen, die de gegevens, door verschillende
reizigers van her en der meegebracht, verzameld hebben, Zij zijn
in staat om met behulp van de beste middelen, die tot hun beschik-
king staan, deze heterogene verzameling van gegevens tot een ge-
ordend geheel te bundelen. Dit is natuurlljk de voornaamste taak
van U allen, maar met dit voordeel, dat U van moderne werkwij-
zen gebruik maakt.
Misschien is de oudst bekende kaart van dit soort gemaakt door de
Alexandrijnse wetenschapsman en sterrekundige Eratosthenes (276 -
196 v.Chr.), aan wie het wordt toegeschreven, dat hij een kaart
van de toenmalige bekende wereld gemaakt heeft, waarop voorkomen
de Britse Eilanden, een groot deel van'Siberie, India, Ceylon,
het gehele gebied rondom de Middellandse Zee, het. Iberisch schier-
eiland en Noord-AfrikaHet ongewone van die kaart van Eratosthenes
is het coördinatensysteem; dit is nl. gelijk aan dat bij de
Mercatorprojectiewelke projectie eerst eeuwen later In gebruik
kwam (Mercator 1512 - 159^+).
Natuurlljk wist Eratosthenes nog niets van coördinatensystemen
af. Hij was een buitengewoon bekwaam sterrekundige. Wel had hij
het voordeel in de bibliotheek van Alexandrie, welke hij beheerde,
gegevens voor zijn kaart te kunnen verzamelen. Voor die tijd was
6 - ba
