achterhaald kunnen worden en haar daarom de rol van impulsen uitstralend
hulpmiddel bij het onderzoek ontzegde 47). Van de zijde van op aktuele si~
tuaties gerichte kaartgebruikers worden voorts dikwijls bezwaren geuit tagen
de lange aanmaaktijd en snelle veroudering van op cijfers gebaseerde econo-
mische kaarten, welk laatste proces overigens niet sneller verloopt dan dat
van de cijfers zelf
Teneinde een objectief oordeel te kunnen Vellen over het uitbeeldingsvermogen
van kaarten, heeft de Zweed Hagerstrand de metakartografie gei'ntroduceerd 48).
Deze tak van wetenschap distancieert zieh van de verschillende aspecten der
kaartvervaardiging en concentreert zieh geheel op de vraag in hoeverre kaar
ten beter of minder dan andere media zoals luchtfoto's, terreindiagrammen
kartogrammenteksten of wiskundeformules geschikt zijn voor de weergave der
ruimtelijke verschijnselen. Hiertoe"worden de media onderworpen aan een reeks
tests, waarbij telkens de vraag wordt gesteld in welke mate elk van hen in
staat is bepaalde verschijnselen uit te beeiden. Het is interessant te erva-
ren', dat voorlopige onderzoekingen op dit terrein de indruk bevestigen dat de
-protentiele mogelijkhedeh van kaarten nog niet volle dig zijn uitgebuit en dat
ter verd-ieping van het geografisch inzicht nog nieuwe thematische vormen denk-
baar zijn.
Reeds is het mogelijk gebleken door samenwerking van geograafstatisticus en
kartograaf op economisch-geografisch terrein de uitdrukkingskracht van de the
matische kaärt te vergroten. Allengs kondigt zieh een nieuw type economische
kaart aan, de complexe of gei'ntegreerde kaart, waarop, binnen het kader van
het visueel mögelijke, groepen van samenhangende verschijnselen worden weerge-
geveri. Uit recente Engelse, Russische en Zweedse kaartvormen, waarop door toe-
passing van nieuwe presentatievormen twee of me;er geassocieerde verschijnselen
tegen de achtergrond van een derde zijn uitg.ebeeld, blijkt hoezeer de karto-
grafische weergave door voorafgaande statistische analyse verdiept kan worJ
den 49)
Hoe door *ombinatie van thematische kaart en statistische analyse op betrek-
kelijk eenvoudige wijze de gezichtskrin'g verruimd kan worden, blijkt uit da
methode tot weergave van de z .greliefenergie door de Israeli Dov Nir 50).
Deze- bnderzoeker maakt zijn gebied rijp voor statistische behandeling door
het in Vierkanten van 1 km2 te verdelen, waarna hij voor elk hokje de rati.o
tussen maximaal relatieve hoogte en de maximaal absolute hoogte bepaalt. Door
berekening van de correlatiecoefficient van beide waarden wordt de mogelijk-
heid geopend tot vergelijking met analoge cijfers in andere gebieden. Ook in
de thematische kartografie kan de schim van Lord Kelvin niet meer worden ge-
weerd I
In* de ä-tlaskartograf ie zijn nieuwe wegen bewandeld door de Zwitser Hans
Boesch 5l) an de Öostduitser Skibbe 52), die beiden de traditionele aan het
fysisch milieu gerelateerde spreidingspatronen hebben verlaten ten gunsta van
correlaties tussen mens en produktie
Dat naast deze synthetische kaartvormen plaats blijft voor meer simpele ana
lytische "blijkt o.m. uit de Amerikaanse "Atlas of Economic Development", waar-
in 47 kenmerken van ontwikkelingsgebieden o,p af zonderlijke bladen zijn weer-
gegeven *53
Automat isering
Het bezwaar van de snelle veroudering van thematische kaarten zal in die g'aval-
len, w.aarip zij. de funetie. van actueal inf örmatiemiddel vervullen, kunnen wor
den opgevangen door automatissringReeds is men er in geslaagd de componeren-
de elementen van kaarten, aus punten e.n 1-ijnen, over te brengen op ponskaar-'
ten en ponsbanden, die op hun beurt als commandodragers worden gebruikt ter
besturing van karteerautomaten 54). De machine is desgewenst bereid thematische
gegevens toe te .voegen, mits ook. hun locatie bekend is of m.a.w. mits deze
informativ in afwijking van het gebruik, aan geografische coördinaten i.p.v.
8-6
