vormgeving hunner onderzoeksresultaten zijn zij aangewezen op nauw overleg
met de dienstenverlenende kartograaf, die adviseert en experimenteert-met_.
mödellen en schetsen. De goede thematische kaart, zörgvuldig gecomponeerd
als een geografisch essay, vraagt kennis, vaardigheid en creatieve inventiej
zij vereist tijd en kost geld.
De thematische kartografie is een betrekkelijk jonge tak van wetenschap. Zij
is de topografische kartografie op de voet gevolgd en heeft gelijke tred ge-
houden met de groei der aardwetenschappen, die in de loop van de l8de en 19de
eeuw -de een na de ander de kaart als communicatiemiddel ontdekten. Ter ver-
vanging van oudere, verwarnende namen als toegepaste, bijzondere, geografische
of distributieve kaarten, is in recente tijd de soortnaam "thematische kaart"
ge'introduceerddie bezig is in de vakliteratuur in te bürgeren 34). Ook deze
term is in het gebruik niet waterdicht. Feitelijk bestaat er nog niet voldoen-
de inzicht in de vraagwaar nu eigenlijk de grens moet liggen tussen topo-
grafische kaarten, die natuurlijk ook thematische aspecten bezitten, en the
matische kaarten, die de topografie niet kunnen missen.
Ook tussen thematische kaarten enerzijds en kartogrammen, kartodiagrammen
en diakartogrammen anderzijds ligt een nog niet duidelijk afgebakende over-
gangszotte. Op het thematische territoir zelf ontbreekt het tenslotte aan een
duidelijke methodische inventarisatieDe uitgangspunten voor een systematiek
worden zeer verschillend gekozen. Uit de tegenstrijdigheden tussen de ver-
schillende indelingen alsmede uit de voortdurende discussie hierover kan men
opmaken, dat het hier een ingewikkelde materie betreft. Overigens ligt het
voor de hand naast een groep fysische, waartoe dan bijv. geomorfologische
en klimatologische kaarten behoren, een categorie economische kaarten af te
bakenen, ook wel statistische kaarten genoemd. De Russen hebben aan laatst-
genoemde groep eigen status verleend en spreken konsekwent van economische
kartografie 35)
De eerste systematische geologische en economisch -geografische kaarten da-,
teren uit de l8de eeuw. Het principe der isokaart gaat zelfs terug tot de
17de eeuw, doch bleef lange tijd beperkt tot het terrein van het aahdmagne-
tisme en tot de hoogtevoorstelling met behulp van isohypsen. Alexander von
Humboldt begreep de betekenis van dit principe voor de weergave van andere
verschijnselen. Hij paste het in 1816 toe op de temperatuurverdeling aan het
aardoppervlakintroduceerde het begrip isotherm en gaf daarmede de stoot tot
de ontwikkeling der isokartografiedie nog tijdens zijn leven tot bloei
kwam 36). In 1820 werd de damenhang tussen luchtdruk en wind voor het eerst
kartografisch tot uitdrukking gebracht, waarmede de grondslag werd gelegd voor
een der meest gebruikte hedendaagse thematische kaarttypen, de synoptische
weerkaart 37).
In de Physikalische Atlas 183 8van Heinrich Berg haus, de kartografische
partner van Von Humboldt, komt reeds een indrukwekkend assortiment thema
tische kaarten voor, waaronder talrijke isokaarten 38). In 1851 verscheen
haar economisch-geografische tegenhanger, de vermaarde Russische Landbouw-
atlasuitgegeven door het Ministerie van Landbouw te St.PetersburgEnige
jaren later zag in dezelfde stad een eerste Industrie-atlas het licht 39).
Laatste twee kaartwerken zijn te beschouwen als voorlopers van een lange
reeks boeiende. toepassingen van wat de Russen düs economische kartografie
noemen, een terrein, waarop zij zieh tot in de huidige tijd onderscheiden.
Blijkbaar was de thematische kartografie omstreeks 1850 reeds in volle op-
marsHet is niet de bedoeling haar ontwikkeling op de voet te volgen. Vol-
staan kan worden met op te merken, dat het gebruik van thematische kaarten
in talrijke sectoren van de samenleving bijzonder sterk is toegenomen en
vooral na 1945 een ongeevenaarde omvang heeft bereikt. Op economisch-
geografisch terrein heeft de zieh geleidelijk uitbreidende economische sta-
tistiek het päd hiertoe geeffend. Gelijktijdig evoluerende tekenmethoden
reproduktie- en druktechnieken maakten het mogelijk sneller dan ooit te voren
de statistische gegevens in visuele media om te zetten.
8 - 5
