REPRODUKT IE VAN BLAEU-PLATTE® ONDEN
door A.H. Verroen
De familie Blaeu heeft onder de Nederlandse drukkors en uitgevers een
kort, doch schitterend bestaan geleid. Ze leefde in een tijd, waarin handel
en scheepvaart een reusachtige vlucht namen,
De grondlegger der firma, de Alkmaarder Willem Janszoon Blaeu, geboren
in 1571, w"as een echt koopmanskindBij zijn neef Cornelis Pietersz. Hooft had
hij geleerd hoe de zeevaart de sleutel is tot alle havens der wereld en hoe
Holland voor zijn toekomstige welvaart en bloei niet in zijn huizen versuffen
moest, maar expansie zoeken met zijn schepen. Daarin wilde hij zijn landge-
noten van dienst zijn en er zelf een eerlijk koopmansbestaan mee leiden.
Aardrijkskundige kennis door studie en reizen was zijn lust en zijn leven.
Hij was eerst enige tijd assistent van de Deense sterrekundige Tycho Brabe
en na veel gevaren te hebben vestigde hij zieh, omstreeks l600, te Amster
dam "In de vergulde Sonneweyser" aan het tegsnwoordige Damrak als drukker
en uitgever van aardrijkskundige werken en globen. Zijn uitgaven overtroffen
alle andere in sierlijkheid en degelijkheidWillem Blaeu. leefde in zijn
werk, h'ij legde er zieh met hart en ziel op toe en wijdde er al zijn aandacht
aan. Hugo de Groot noemde hem "den naerstigen boekdrucker van seynen tijdt"
en de Staten keerden hem een beloning van 200 guldens toe. Later werd.hij vereerd
me;t de titel van "Kaartemaker der Republiek" en zijn kaarten en globen wer
den door handelslu'i, zeevaarders en aardrijkskundigen graag'gekochtDat een
dergelijk succes door anderen met lede ogen werd bekeken is begrijpelijk
Er heerste in.die tijd bovendien een eigenaardige vrijheid wat betraft na-
drukken en 00k Blaeu ontkwam daaraan niet. Hij moest zieh zelfs tot.de over-
heid wenden öm bescherming tagen deze roof
Hoewel 'Willem Blaeu zijn bekendheid vooral verwierf als drukker van aard-
rijkskundige werken, moet toch 00k vermeld worden dat door hem uitgaven ver-
zorgd werden van werken van Hooft, Heinsius, Hugo de Groot en anderen.
Zijn zoon Joan (geb. 1596) had intussen de doctorsgraad behaald en zijn
andere zoon Cornelis was voor de handel opgeleid. Met de hulp van deze beide
knapen zou hij tot .grootse ondernemingen kunnen komen. Men werkte aan het
"Theatrum Civitatum Belgii" (Groot Stedenboek) en de twee eerste delgn van
het "Toneel des Aertrycx" (1635) die de grondslagen vormden voor de 12 delige
"Atlas major sive Cosmographia Blaviana"Willem Blaeu Blavius) had wel de
basis voor deze grootse onderneming gelegd.maar hat was hem niet v.ergund de
voltooiing ervan te beleven. Hij stierf kort nadat zijn beide zoons in de zaak
waren opgenomen in 1638
Cornelis overleefde zijn vader evenwel niet lang. Joan Blaeu werd nu de
enige eigenaar en het hoofd van de beroemde zaak (1648). Hij. had zijn taak
reeds krachtig opgevat. Een jaar na het overlijden van zijn vader richtte hij
de gietorij boekdrukkerij en plaatdrukkerij zo ruim en voortreffelijk in,
dat een Frans reiziger in 1646 getuigde: "Men houdt haar voor de mooiste van 11
Europa"
Spoedig kwam het "Groot Stedenboek" gereed (1649) en eveneens de "Atlas
Major" met de nodige aanvullingenMen beweert dat de aartshertogin van
Toscane voor dit laatste werk de lieve som van 30.000 guldens betaalde!
In I67O verhuisde men naar de Gravenstraatwaar men nu nog het Blaeu Erf
en de Blaeustraat vindt, doch reeds in 1672 legde een feile brand de drukkerij
en magazijnen van Joan Blaeu in de as en een jaar later stierf Joan. Hij
liet de zaak na aan twee zoons die echter niet in het voetspoor van hun va
der zouden volgen. Johan junior werkte nog alleen voor de Oostindische Com-
pagnie en de erfenis werd verdeeld. De drukplaten voor de atlassen, het
stedenboek en diverse kaarten kochten o.a. Albertus Magnus en Christ.Vermey,
9 - 13
