™rheirt batr9ft-Hat zijbda
VI .4
Betend zijn Herder de oudst betende plattegrond, aen pentetenin,
van Amsterdam uit de jaren 1531-1532 vervaardigd dotr Cornelis
jnthonigz 1499-1557"echter de Nieuwe Kerok" "in dJ~ScMvende
andt te Amsterdam an de Haarten van Jacob van Deventer,
™n°1536°f?«2' gf0reh °'ftreeks W gestorve^!?/?, uit de ja-
ren 1536-1549 op de schaal van ong. 1:180.000. Zij omvatten hat ee-
Noordnederlandse gebied. Velgens Wieder moet het geen oor-
de vond iJd "5 Z5n' Mlke meni"S verstärkt wordt door
de vondst door Fockema Andreae in 1956 van hoogst belangwekkende
zee^be +t' WSlk9 °°stelidk Ned0rland, van de Betuwe tot de Noord-
zee bevatten en welke volgens hem anterieur aan Jacob van Deventer
Jntwikkal^ VSn fu0pbloei van de Nederlanden onder Karel V
ontwikkelde zieh naast het kaarten maken de graveerkunstde
uitgeveroj 0n de kaarthandel.
De grote stoot tot het in kaart brengen van delen van ons land
indt vooral zijn oorzaak in de waterstaatkundige gesteldheid ten-
welke de noodzaak over een goede kaart te beschikken,
aarteren was niet in handen van een overheidsinstelling maar werd
dk0e„eTlTtointVr5.sb6r°9?J° °Pdra0ht ""5»vderd. Sf'JSS Z
tekenen lag toentertijd in een hand.
VI'5' !r t0S hebbe" "ÜS^tagen, dat het landmeten
vangD™kum)D bah°°rt SSÄESOus (je[mne
50o 1555- Van zijn hand verscheen in 1533 in
ntwerpen voor de tweede maal het door Petrus Apianus (Bienewitz)
leidin^toth J1?95"155^ geschreven werk "Cosmographia" een hand-
leidmg tot het landmeten. Hij had er ditmaal van zieh zelf aan toe-
^evoegd een I^enu8_^oconam_de8cribQndorum ratione" het oHd.
ea fl;a; ?en boec*k8n ^eer nut ende profij^IIj^~n Geographiens
distantie deT^I pla9tsen ^schrijven ende het verschil oft
distantie der selver meten sal, welck te voren noyt ghesien en ig
fnda"Ld? maenktrbiJ Mathematicien ende Licentiaet
nde Medicijne Dit laatste "boeexken" bevond zieh achter de
Nederlandse vertaling van de Cosmographia van Apianus.
di™ ^ShUSlb8lJandelt d8 driehoöl™tins door voorwaartse insnij-
g met hoekmeting vanaf kerktorens, een methode, welke later ook
voor e vervaardigmg van stadsplattegronden werd gebruikt: hij
kent het begrip azimut en afstand, of zoals hij het noemt "hoeck
der ghelegentheyt en distantie", gebruikt echter niet de "Tafelen
van^Sinus om dat te groot ende te hooghe is voor den ghemeynen
x landmeetkundige instrumenten (3) behoordon in die
tijd hat winckelcnyrs voor de hoekmetingen en voor de afstand-
metmg de landmetersroedeeen .lange latj de laatste werd in
Deventer zoals ze daar nog in 1575 werd gebruikt, een sparre ge-
noemd. Vanongeveer 1530 af werd ze vervangen door de meetketting,
welke tot m het begm van deze eeuw werd gebruikt en nog niet ge-
heel verdwenen isBij de ketting van die tijd werd de roede-maat
gemakshalve veelal volgens hat decimale stelsel onderverdeeldwat
echter tot gevolg had, dat de verkregen uitkomsten in het nog
vigerende twaalftallig stelsel met zijn voeten, duimen en greinen
moest worden omgerekend. Snellius b.v. werkte in navolging van
Simon Stevin met tienden en honderdsten van voeten. Met bohulp van
9-24
6L jn
