CorneSM^S9dLijd8 °*a* ^ansjäemnck, eigenlijk Johannes
1 l 80n ar vervaardigd8 van het beleg van Leiden kort
NoorriH? 9" u!" kaart' bijna g0h0el Zuid-Holland, een deel van
hiTL oh? 8n "tr9Ght mattende, 1578. In het bijzonder schenk
hij aandacht aan de waterwegen in verband met geschillen Over de
caT-VAnrmn°0r H0lland' De kaart is gstakend op een schaal van
de door bovengenoemde personen vervaardigdö kaarten resultaat
van eigen opnemingen waren moet gadeelteli-jk ontkennend beantwoord
qamfl8n' ton 9 erusten 28 °P kaarten door anderen in vroegere tijd
samengesteld en door hen aangevuld. Het verschijnen van de vele oor-
gs aarten meestal van kleine gebieden, leerde, dat de algemene
aarten indertijd door-'-Ifen- Deventer e'.a. samengesteld op grond van
oudere kaarten, wat langzamerhand wel zekerheid is geworden, en dus
Stork verouderd_waren. Nieuwe kaarteringen bleken noodzakelijkmaar
e saa orig eidsgeyoel tussen da Unie-gewesten-was zo gering dat
een kaartoring door een orgaan niet t'e verwachten was. Elk geweste-
ij es uur voelde zieh in de 17de eeuw geroepen een nieuwe kaart
van zijn gebied uit te geven; dat bleef echter meestal beperkt tot
een kaart op kleine of- zel-fs seer kleine schaal, voor de kaartering
van ons lahd van geen betekenis
Uit de tijd om 1600 zijn vooral bekend de beide landmeters Jan
1572/3 - overleden voor 1656 en Johan Sems 1572 -
ca 1656; de eerste landmeter van Rijnland, de tweede geadmitteerd
landschaps-iandmeter van Friesland. Samen schreven zij "twee werken:
^I3£ktijcJ^desJ^^etens en Van het gebruvek der Geometrische
Instrumenten, beide versehenen in 1600. Het eerste bevat o.a.
Taf elen der Circkel-boghön"di'e wij gheinventeert ende elex
ysonder ghecalculeertende teghens malkanderen ghecollationeerd
hebben Zij besloten het boek te laten drukken "tot nut ende be-
vordennghe van alle Landmeters, ende die de loflijeke konst van
Geometna beminnen" en wel in het Hollands, omdat "onsen lieven
Nederduytschen, die tot doser tijt tos door scherpsinnighe boecken
er Gheleerden, messt in uytheemsche 'spraecken geschreven zijnde,
zijn afgeschricktDou(w) maakt in het eerste boek melding van het
gebruik yan de sinusregel; of hij deze zelfstandig heeft gevonden
o dat hij bekend was met de Vinding eryan door Levi Ben Gerson
een Catalaan, gestorven in 1344, is niet; zeker. In- elk geval~kömt
D°u(w) da Verdienste toe de sinusregel in zijn tegenwoordige vorm
e hebben toegepast. üok beval hij een methode aan, welke overean
körnt met het vraagstuk van enkale puntsbepaling uit buitenrich-
gsneen z.g. Snellius, waarmeehij Snellius misschien voor is
gewee st.
In 1612 verscheen van Dou(w)'s hand "Tractaet vant maken ende
Gebruycken eens_nieu gheordonneerden Mathematischen Instruments"
_Hij beschik+e, wat het praktisch landmeten betreft, toen nog Over
weinig ervaring en zo besloot hij, om fouten te yoorkomen en "om
niemant te vorcorten noch mijn selver ter quader name te maken alle
mijne metingen ende calculatien met een tweede werckinge te proberen"
In 1629 verscheen te Leiden zijn:"Tractaet van de Rooden ende landt--
maten door Hollant ende West-Vrieslantmet meer ander plaetzen"0
Hij zagt daarin: "de perfecta juystinghe" eener halve Rijnlandsche
roede, hem opgedragen door Prins Maurits, verricht te hebben
voor 't Raethuys van Leyden tussen do ijsere stijlen aldaer!"
9-25
