HETJ/OORKOMEN VAN PAS- EN SLUITMOEILIJKHEDEN BIJ HET MAKM VAN oartem
(Overgenomen en vertaald uit "Der Polygraph" 21-65)
Meer dan voor elk ander drukwerk is het zuiver passen voor de kwaliteit
van gekleurde kaarten een absolute voorwaardeDe zuivere weergave van de
wer elijkheid op een kaart in kleuren wordt reeds door geringe pasfouten
aanzienlijk bemvloed. Het grootste deel van de in Duitsland gedrukte kann
ten heeft zes of acht kleuren. Hieronder vallen wegenkaartenverkeersatlas-
sen, wereldatlassen en stadsplattegronden en enkele officiele kaartwerken.
Geologische, bodem- en andere thematische kaarten worden zelfs vaak in
meer dan twaalf kleuren gedrukt en slechts zelden kan men bij het drukken
van kaarten volstaan met vier of minder kleuren. De poging, een meerkleuren
kaart op te bouwen uit de gebruikelijke vier normaalkleuren (din 16509) en
door drukken op een 4-kleuren machinehet pasvraagstuk te beperken, leidt
meestal schipbreuk, omdat behalve zwart voor de trek 00k andere kleuren daar-
voor gebruikt worden. Dat zijn bijv. bruine hoogtelijnen en grijze wegencon-
touren. Deze fijne lijnen zijn niet te drukken door middel van een puntras-
ter van de normaaltinten.
Overigens is 00k de keus van het aantal kleuren beperkt door de kosten.
og bij een oplaag van 20.000 ex. van een wegenkaart of een stadsplattegrond
m zes kleuren bedragen de kosten van kartografie, fotografie en kopie samen
meer dan lOx de kosten van drukken. Daarom neemt men bij kleine oplagen lie-
ver een of twee extra drukgangen, dan verhoging van de aanmaakkosten door
vermindering van de drukgangen.
AllQ_ko£i89n_voor^_g afzonderlijke kleuren dienen vervaardigd te worden
onder dezelfdeuitwendige voorwaa.rden
Reeds bij zijn ontwerp houdt een goede kartograaf het pasvraagstuk van
de drukker in het 00g; hij zal proberen de verschillende kleuren van zijn
kaart op zodamge wij ze met elkaar in verband te brengen, dat het moeilijkste
register bij die kleuren valt, die in een meerkleurenpers gezamenlijk of in
een eenkleurenpers kort na elkaar gedrukt kunnen wordenBij zijn ontwerp zal
de kartograaf dus reeds rekening houden met de opeenvolging der drukgangen
en zal, zo mogelijk, als laatste drukgang een kleur kiezen, die niet steeds
de eerst gedrukte kleur in register moet zijn. Dikwijls is dit echter niet
doenlijk en stelt de kartograaf zijn verwachting op de künde en ervaring van
de drukker, opdat 00k de achtste kleur nog volmaakt zal passen met de eerste.
Ren kaart wordt thans vervaardigd door middel van gravure in een laag op
unststofflim of glas, waarop van te voren een gids is aangebracht. Nauwkeu-
ng passen is op deze manier gegarandeerddaar dezelfde gids voor het maken
van alle deeltekeningen wordt gebruikt. Voor later te maken kopieen moet van
te voren zorgvuldig de volgorde worden vastgesteld en dat niet alleen uit
economisch gezichtspuntmaar meer nog met het 00g op een goed register.
ledere kopie op folie wordt na het kopieren ongeveer enkele punten kleiner
an het origineelHet wisselen van film en foliekopieen moet binnen het
Schema van het vervaardigen zodanig worden bekeken, dat niet, wanneer om de
een of andere reden een folie niet precies op maat is, 00k alle andere reeds
gemaakte deelstukken ingespeeld moeten worden om een goede passing te ver-
krijgen. Bij nieuw werk is dit met wat denkwerk klaar te krijgen. Moet ech
ter voor een herdrukeon bestaande__kaart verbeterd worden dan kan men zieh
niet beperken tot wijzigen en kopieren van een deelstuk, maar moeten alle
originalen opnieuw gekopieerd worden. Alle kopieen van een stel deelteke
ningen behoren onder gelijke uitwendige omstandighedend.w.z. dezelfde
temperatuur en vochtigheid en 00k dezelfde dag te worden gemaakt. Slechts
zo schept men de goede voorwaarden voor de volgende fase; het maken van de
9-29
