AUTOKAARTEN
In mei 1964 hield prof.dr.F .J.ORMELING
een lezing over autokaarten, welke wij
geheel overnamen uit het Geografisch
Tij dschrif t-.
Inleiding
Voor het beter verstaan van het aangekondigde onderwerp lijkt het juist
en nuttig in een körte inleiding enige algemene begrippen uit de kartogra-
lisch© vaktaal in de herinnöring tsrug t© ro©p©n«
1. Zoals bekend verstaan wij onder een kaart een verkleinde voorstelling in
het platte vlak van een deel van de aardoppervlakte. De mate van verkleining
wordt steeds aangegeven door de z.gschaal, een breuk die de verhouding aan-
geelt tussen de afstanden op de kaart en die in werkelijkheid. Zo betekent
de schaal 1s25.000, dat 1 cm op de kaart gelijk staat aan 25.000 cm of 250 m
m werkelijkheid. Bij 1:200.000, een veelvoorkomende schaal van autokaarten
geeft 1 cm op de kaart zelfs 200.000 cm of 2 km in de natuur weer. In de
P ^!Lb0t8kent dit dat.raen> uitgaande van een gsbruikelijk kaartformaat
van 40xö0, voor een autorit van Groningen naar Basel 10 kaartbladen nodig
ee ij een schaal van 1:500.000 kan met twee bladen worden volstaan. Het
is duidelijk, dat de aardoppervlakte bij een schaal van 1:25.000 minder sterk
is verklemd dan bij een schaal 1:200.000. Velgens de schaal worden
kaarten verdeeld in grootschalige en kleinschalige
k a a r t e n. Op een grootschalige kaart is de werkelijkheid steeds minder
ver leind dan op een kleinschalige. Autokaarten behoren over het algemeen
tot de kleinschalige.
2. Volgens de kaartinhoud is een andere indeling van kaarten ge-
bruikelijk en wel in 1. topografische en 2. thematische kaarten. Topogra-
tische k a a r t e n geven een zo duidelijk mogelijke voorstelling van de
aardoppervlakte met alle daarop voorkomende objecten. De mate waarop deze
objecten tot hun recht komen wordt bepaald door de kaartschaal. Hoe groter
de schaal, hoe gedetailleerder en nauwkeuriger de weergave.
Op t h e m a^t ische kaarten isde kaartinhoud beperkt tot
de weergave van een bepaald onderwerp of thema. Tot deze groep behoren bijv.
kaarten waarop de verspreiding van een bepaald verschijnselzoals de iaar-
lijkse neerslagde bevolkingsdichtheidrecreatiegebieden, de Islam, naald-
wouden of walvissen is weergegeven.
Uit deze voorbeelden blijkt dat in de wereld der thematische kaarten tal
van vanaties en combinaties mogelijk zijn. Vastgesteld kan worden dat de
grens tussen- topografische en thematische kaarten niet altijd duidelijk is.
Autokaarten waren aanvankelijk nauwelijks te onderscheiden van topografische
kaarten. In de loop van circa 50 jaar is dit type kaarten echter zo geevolu-
eerd, dat het thans tot de thematische kaarten gerekend kan worden.
Generalisering en overdrijving
Zoals werd opgemerkt behoren autokaarten dus tot de kleinschalige kaar
ten. Dit wil zeggen, dat zij alle onvolkomenheden vortonen die aan deze
groep inherent zijn. Aangenomen mag worden dat de schaal 1:25.000 de uiterste
11-27
