jaarden, een verongelukte an een schip,"de Liefda"baraikte Japan l). Nagen
maanden lang heeft Sebald de Weerd gazworven in de Straat an aldaar blootge-
staan aan storman an vale gevaren. Talloze malen heeft man da dood in de ogen
gazien bij hetten-anker liggen op lagerwal als alles afhing van het af- of
niet brekan vän de ankertros. Door ziekte an uitputting verloren velen het le-
ven'Wie heeft er heden nog begrip voor de angst, het risico en de eilende
door deze mensen uitgestaan?
Jan Outgkeis-heeft het karteren van de Straat ter hand genomen toen de admi-
raal hem daartoe opdracht had gegeven. Niet zonder "lijfs gevaer"zoals hij
schrijft, verrichtte hij zijn taak.
Zoals Waghenaer in 1592 in het "Thresoor" aangaf maakte hij zijn schetsen,
een tiental, die tezamen de Straat in beeld brachten. Bovendien schetste hij
de gesteldheid van de kust en maakte talloze landverkenningen in de geest van
de makers der leeskaarten. Laag land in het oostelijke einde van de Straat en
westelijker bergterrein. Outghers tekende eilanden, ondiepten, ankerplaatsen
en bomen längs de waterkant als bijzondere kenmerken. Ockgaf hij waterdiepten
längs de kust. Hij bracht ieder beeld op papier zoals het hem uitkwam. Hier-
door zijn de schalen ongelijk geworden en vallen de noord/zuidlijnen in onge-
lijke richting. Alle bladen zijn voorzien van een meridiaan en oost/westlijn,
een kompasroos en een schaal voor "Duitsche Mijlen van 15 op een Graet".
Outghers heeft zijn schetsen en zijn overige werk uitgegeven in een boekje
dat een uitvoerige beschrijving van de Straat bevat 2), vol met bijzonderheden,
die de varensman behoeft, alles om het bezeilen van de "zeer vervaerlijcke"
straat voor een onbekende mogelijk te maken, met het doel aan allen "de gele-
genheydt der selver alsoo voor ooghen (te) stellen, dat elck nu sonder schroom
inde selve hen ende weder zeylen, ende na believen anckeren magh"
De schetsen zijn tot een aaneensluitend geheel verwerkt en als een kaart
van de straat uitgegeven in de Atlas van Mercator, door Jodocus Hondius 1606.
Zij heeft zeer lang haar waarde behouden.
Thans bedenke men dat het bepalen van afstanden gebeurde door schatting.
Outghers kende zijn schip en hij kon de vaart ervan dank zij ervaring schat
ten, in verband met de kracht van de wind, de zeilvoering en het voorbijtrek-
ken van het schuim op het water. Uit snelheid en gevaren tijd werd de afge-
legde afstand berekend.
Dr. F.C. Wieder, die de reis van Mahu en de Cordes en die van Sebald de
Weerd bewerkte voor de Linschoten-Vereniging onderwierp de schetsen van Out
ghers aan een proefHij bracht ze op een schaal, legde ze op volgorde,
daarbij de noord/zuidlijnen evenwijdig richtende. Het resultaat vond hij bo-
ven verwachting. "Geen vertekend beeld, integendeel, de algemene richting en
proporties zijn juist en de rechte afstand van Cape Virgins en Cape Pillar
stemt overeen met de moderne zeekaart". Dr.Wieder schryft dat andere kaarton,
ook die van Plancius, in de afstand tussen de uitgangen van de straat, tekort-
schieten
1) Zie: Werken uitgegeven door de Linschoten-Vereniging, deel XXI, XXII en
XXIV. De reis van Mahu en de Cordes, 1598-1600, toegelicht door F.C .Wieder,
1923-1925.
Deel XXI bevat o.m. het "Wijdtloopich Verhael" met het re.isverslag van
Sebald de Weerd. Deel XXII bevat o.m. het kaarteringswerk van Jan Outghers.
2) Volmaeckte beschrijvinghe der vervaerlijcker Strate Magellani, waer in van
mijl tot mijl, van Baye tot Bayetot nut der Schippers ende Stuerlieden
dopdoeningen vlijtighlijck verthoont ende de streckingen beschreven wor
den door Jan Outghersz van Enchuysen, die de selve Strate (Stuerman zijnae
op 't schip 't Geloove genaemthen ende weder gezeylt ende Over de 9
maenden daer in gheleghen heeft. Amsterdam, bij Zacharius Heyns.
12 - 20
