vangend voorzitter) en G.F .Willeras (Europees Gartografisch Instituut, den
Haag). Hat adres van de kommissie isp.a. drs.E.S.Bos, ITC, Kanaalweg 3»
Delf t
De bedoeling van een en ander is ean woordenboek te maken waarin een 1000
a 4000 (dit is nog niet beslist) begrippen uit de kartografie, wat dat dan
ook zijn mag, worden weergegeven: in vijf talen de termen vergezell van een
definitie (duits, engels, frans russisch, spaans) en in een aantal andere
talen alleen als vertaalde term, zonder definitie (o.a. fins, hongaarsita-
liaans, Japans, nederlands, portugees en zweeds)
Het oorspronkelijke plan van voorzitter Meynen, in de zomer van 1968 al-
thans het manuskript klaar te hebben, is wel een luchtspiegeling. Voorlopig
zijn we blij als over enkele weken in Amsterdam een honderdtal termen als
uitgewerkt voorbeeld en eerste begin in druk kunnen worden voorgelegd aan het
ICA kongres.
Iets over de werkwijze van de nederlandse kommissie? de nederlandse verta-
ling van elke term wordt voorbereid door twee a drie leden. Hun voorstel
wordt door allen tezamen bekeken, besproken, aanvaard of te licht bevonden.
Waar voor een bepaald begrip in het nederlands verschillende woorden be-
staan, synoniemen of vrijwel synoniemen, worden die alle vermeld, in alfabe-
tische volgorde. Bijv. hoogtelijn, isohypse, niveaulijn bergvoorstelling,
hoogtevoorstelling, reliefvoorstelling generalisatiegeneralisering
hoogtekleur, hoogtetint graveren, ritsen hoogtecijferhoogtegetal
hydrografie, water, waterwerk, enz. enz. De kommissie acht het in zulke ge-
vallen voorlopig niet haar taak de ene term boven de andere aan te bevelen.
(Misschien zijn sommige lezers het hiermee niet eens? maar wat dan?).
Alleen wanneer de kommissie eensgezind van mening is dat een bepaalde
term, hoewel in gebruik, erg ongelukkig iswordt deze geweerd. Bijv.
kaartbeschrijving1 voor (kaart)schrift of (kaart)beschrifting.
Een enkele keer wordt een nieuw woord gemunt, zoals 'pasmerk' als alge-
mene term voor paskruis, pasgat enz., of 'niveaulijn' voor hoogtelijn en
dieptelijn beide. Of ook wordt een weinig bekende term voor algemeen gebruik
aanbevolen, zoals 'polytematische kaart' voor een tematische kaart die zieh
niet tot een tema beperkt.
Een zwakke piek in de voorlopige werkwijze van de internationale kommis
sie is m.i. dat de vijf 'hoofdtalen' elk vrij zijn in hun definities. Hierbij
zijn wezenlijk verschillende begripsbepalingen onvermijdelijkHet zou naar
de mening van de nederlandse kommissie beter,' ja noodzakelijk zijn dat er
per begrip een autentieke definitie gemaakt werd die in de andere'talen
nauwkeurig vertaald wordt (zoals dat bij een internationaal verdrag gebeurt,
waarin veelal frans of engels de 'autentieke tekst' is). Zonder zulk een
ingebouwde standaardizatie in een autentieke definitie kan men immars ver
scheiden termen niet wel vertalen. Men kan toch slechts vertalen een term
(woord) waarvan men de betekenis goed kentj zonder die kennis is een term
alleen een taalkundeEen berucht voorbeeld van zo'n term is 'kartogram'?
het woerd wordt in vele talen gebruikt, maar de inhoud blijkt van land tot
land (en binnen een land) vaak wezenlijk te verschillen. Men dreigt in zo'n
geval een aantal taalklanken te 'vertalen' in plaats van een begrip.
Maar dergelijke kinderziekten zullen voorbijgaan en binnen, laten we zeg-
gen, vijf jaar zullen we het woordenboek in handen hebben (in Duitsland ge-
drukt) dat de internationale uitwisseling van kartografische denkbeeiden en
vindingen wezenlijk zal vergemakkelijkenen verbeterenDe nederlandse kommissie
zal haar deel van dit beestenwerk met de meeste nauwge'zetheid' trachten uit
te voeren.
13 - 30
J.E. Romein
