Kartografische toepassingen van automatisering, vaak nog in ean experi-
menteel Stadium, vinden reeds in enkele bedrijven in Nederland plaatsVoor-
beelden hiervan zijn: K.N.M.I., voor weerkaartjesr, Kon.Ned.Heide Mi j voor
0.a. hoogtelijnenkaartbodemkaartengewassenkaartenuitbreidingsplannerl;
Bureau van de Fotogrammetrische Dienst van het Kadaster voor kadastcrplans
en de Meetkundige Dienst van de Rijkswaterstaat samen met het ITC, o.a. voor
het maken van situatietekeningen
Twee typen tekenautomaten -hoewel niet principieel verschillend- zijn op
het ogenblik in Nederland in gebruik:
1. Een tekentafel (coördinatograafwaarboven een stift (potlood, inkt,
graveernaaldin x- en/of y-richting bewogen wordt, al of niet nee^ge-
laten op de tekeningdragerDe besturing geschiedt electronisch waarbij
kleine rechte lijnstukjes kunnen ontstaan in acht-richtingen (in geval
van gelijke snelheid x- en y-beweging) die kleiner zijn dan 0.1 mm en die
zodoende een tekening van rechte en voor het oog vloeiend gebogen lijnen
oplevert. Ook cijfers en letters zijn op d9ze wijze in de tekening aan te
brengen.
2. Een trommelwaarop de tekeningdrager gespannen is. De stift beweegt zieh
bij deze apparaten alleen in x-richting, terwijl de beweging in y-richting
verkregen wordt door draaiing van de trommel. De apparaten kunnen een
lichtere constructie hebben, maken wat grotere stappen (0.1 mm), hebben
veelal een kleiner werkoppervlakmaar zijn snoller en lenen zieh voo^al
voor profielen, diagrammen en thematische kaarten.
Toepassingen van automatisering in de kartografre zijn verder:
a. De reeds genoemde orthofotokaarteen fotografisch beeld van het terrein
op juiste meetkundige grondslag, waarbij de vertekeriirtg veroorzaakt door
hoogteverschillen ook is opgeheven; dit in tegenstelling dus met een ont-
schrankte foto, die alleen van vlak terrein een ju.ist beeld geeft, v/aar
dan direct in gemeten kan worden,
De vervaardiging kan als volgt zijn: het stereoseopische ruimtebeeld wordt
in een stere«kaarteerapparaat automatisch afgetast, waarbij de Operateur
het meetmerk nauwkeurig "aan de grond" houdt. In een aan het instrument
gekoppeld apparaat worden alle gegevens automatisch opgeborgen b.v. op een
band, waarna deze gegevens weer automatisch in een orthoprojector" wor
den verwerkt tot een orthofotokaartHierbij wordt steeds een klein gebied-
je (enige mm2uit eenzelfde foto van het beeidpaar op de juiste schaal
en plaats op een gevoelige laag geprojecteerd on vastgelegd.
Op deze wijze is dus de centrale projectie zoals iedere foto die heeft,
als het wäre omgezet in een orthogonale projectie. Daar hoogtelijnen tot
deze laatste projectie behoren is hat nu mogelijk deze op de orthofote-
kaart af te drukken. Tijdens de earsto aftasting van het stereobeeld waren
de nodige gegevens hiervoor reeds verzameld en nu kan het apparaat een
beeld van de hoogte geven door horizontaal lopende onderbroken lijnen.
De werkelijke hoogtelijn wordt echter pas verkregen door het verbinden van
overeenkomstige uiteinden van l.ijnstukken van de naast elkaar liggende
horizontale gebroken lijnen.
b. Het uitsplitsen van kleuren voor de verschillande deeltekeningen is ook
automatisch mogelijk. Het transparante origineel in kleuren wordt met een
lichtstraal afgetast en door middel van kleurenfi'lters en foto-e.lektri-
13 - 33
