HET VERBAND KLEUR-AFSTAND
Bij de discyssie na de voordracht van de lezing van prof. Robinson op
de Kartografische Studiedagen 19&7 kwam o.a. de kwestie van het -veraf c.q.
dichtbij zien van verschillende kleuren ter sprake
Over de natuurkundige kant hiervan zegt Rijgersber.g (1953), blz. 17
Helmholtz zeide reeds, dat de koper van een optisch instruraent, dat zo-
vele en zo ernstige fouten vertoonde (als het 00g)gerechtigd zou zijn
het aan de ^fabrikant terug te^sturen daar is het niöt achro
matisch zijn van het 00g er een van "Omdat de rode stralen zwakker
gebroken worden dan de blauwe, moet de lens bij het waarnemen van een rood
voorwerp zieh sterker samendrukken dan bij de waarneming van een blauw
beeld. Daar de grootte der door de oogspieren uitgeoefende kracht mede een
aanduiding is voor de afstand, bestaat bij de beschouwer de geneigdheid, de
afstand tot een rood voorwerp korter te schatten dan die tot een blauw
voorwerp, m.a.w. het 00g is verziend voor rood en bijz-iend voor blauw".
In het hoofdstuk de "Psvchologie van de kleur" vat de auteur de draad
weer op, waar hij de paragraaf over kleur en bev/eging (blz. 48) begint met:
"Zet men lichte en donkere, warme en koude kleuren op ee'n vlak naast el-
kaardan zullen deze de indruk maken alsof zij niet even ver van het 00g
verwijderd zijn Dit wordt door de auteur verder ontwikkeld: "Goethe
wees er reeds op hoe het gool zieh naar de boschouwor toe bewoegt, op hom
afkomt als het wäre. Gaat het goel naar oranje dan wordt de opdringende
beweging nog sterker Wordt het rood nog sterker vertegenwoor-
digd dan stormt de kleur op de beschouwer aan, zoals een vermiljoenrooc
en "Het blauw heeft een omgokeerde tendens: het beweegt zieh van de be
schouwer af, lijkt voor het 00g terug te wijken". Ten slotte concludeert
hij: "Overal waar in enige compositie een achtergrond en een voorgrond
voorkomen, zal de achtergrond een blauwe of violette tint hebben, de voor
grond daarentegen in wärmere kleuren aangegeven zijn
Een fraaie samenvatting van het bovonstaande gaf Th.A. Schilder (l967
in de rubriek "Het woord is eerst aan de lozer" in de Autokampioen, die
op de zaterdag na de voordracht verscheen:
Bij elke kleur die de mens waarneemt moet het 00g zäch aanipassen. Bij het
waarnemen van rood zal de lens zieh samentrekken, bij blauw zieh strekken.
Het gevolg is dat men een rood voorwerp dichterbij zal schatten dan een
blauw. Geel lijkt zieh naar ons toe te bewegen, gaat het over in oranje
dan wordt dit nog sterker en bij rood stormt het op ons af
Niet iedereen zal het verschijnsel zo spontaan en intensief ervaren,
volen hebben het eerst moeten leren zien. Dat de associaties blauw veraf
en rood dichtbij geen verband zouden houden met de optische eigenschap-
pen van het 00g maar oon willekourige traditio zouden zijn, dio evongood
andorsom had kunnon uitvallen lijkt megozion het bovenstaandoniet org
waarschijnlijkBij experimenten met niot-conventionelo kleurgamma's zal
mon hiermoo wel rokoning mooten houden.
J.T. Jantzon
15 - 23
