V E R N I E 1 D E
DIE t T E L IJ N E N
Ol DE
T 0 P 0 G R n P I S E E
:i a a h t
door A. Ras
C'-eschiedenis
Op die plaatsen in de wereld, waar de natuur als het wäre voor de mens
een haven pasklaar had aangelegdontstond al in de grijze oudheid een vorm
van scheepvaart.
Eerst voor visvangst,dan om de vleugels eens wieder uit te slaan en ver-
derop gelegen gebieden te bezoeken en allengs,met het voortgaan van handel
en techniek de grote scheepsdruktedie we heden ten dage kennen.Met de
gunstige ligging van zo'n natuurlijke haven, b.v. een kunsthaven of een
haven in het mondingsgebied van een rivier,waren we vroeger erg blij.Maar
met het drukker worden van het scheepvaartverkeer Stegen ook de nadelen
v \n zo'n haven
Een van die nadelen was, en is nog steeds. het probleem van de wisselen
de diepten.Grondtransport door allerlei stromingen veränderen die diepten
voortdurendzodat de veiligheid van de scheepvaart hier eisen ging stellen
Dennis van die veranderingen is noodzakelijk wil men ooit tot een zekere
vastlegging komen. Het is dan ool. niet toevallig,dat lang voor dat er op
haarten hoogtelijnen op het 1 nd voorkwamen, op deze haarten wel diepte-
lijnen in het water te zien waren. De behoefte om meer van het bodemrelief
te weten was voor de scheepvaart zo belangrijk, dat men reeds lang geleden
getracht heeft om dit in aart te brengen,
ken ging de diepte meten (loden) en zo deze diepte als het ?/are vast-
leggen aan de waterspiegel.Daarna wera deze gemeten diepte systematisch
op de juiste plaats op een haart aangebrachtDe verbindingslijn tussen
punten van gelijl e diepte bracht een nieuw element in de hoogte voorstel-
ling op de haarten en wel een onc1 erwaterhoogtelijn of dieptelijn. (ook wel
"isobath'1 genoemd). 1)
De oudste behende voorstelling van het bodemrelief door middel van een
dieptelijn is te vinden op een haart van "Het Spaarnegemaakt in 1554 door
de landmeter Dieter Bruines. Op deze haart is een 7-voet dieptelijn aange
bracht. 2) Een prachtig voorbeeld van zo'n oude kaart is de "ICaart van de
Rivier de Maas en IJsselmonde tot even voorbij Delf shaven Deze kaart
dateert uit 1697 en is op een schaal van 1:2500 vervaardigd door de Rot-
terdamse landmeter kierre .mcelin.De kaart is uitgevoerd met dieptelijnen
met 5-voet interval, ondersteund door kleuren. 3)
Ook door Oruauius werd reeds in 1733 een dieptelijnenkaart van de Mer-
wede vervaardigdAI deze haarten hadden en hebben met de huidige Zeekaart
gemeen,dat zij het bodemrelief weergeven ten opzichte van de waterspiegel.
1) Kartographie. Prof.Dr.Viktor Heissler.Sammlung Göschen.Band 30/30a
blz.149 ev.
2) Volgens DrIrC.koeman,docent in de .lartografie aan de Rijksuniversi-
teit te Utrecht.
3) Tijdschrift voor lladaster en LandmeetIcunc1 e 1924.Pierre .rncelin door
H.P.van Riel. blz.51 e.v. en 133 e.v.
16-9
