het praktisch onderzoek buiten de feitelijke bestudering en uitwerking van het probleem plaatsEen grondige voorbereiding is van zeer grote betekenisomdat hierdoor het praktisch onderzoek meer doelgericht kan plaatsvindenHet behoeft geen betoog dat een aanzienlijke kostenbesparing hiervan het resultaat zal zijn. De verschillende fasen van een sociaal-geografisch en fysisch-geografisch onderzoek zullen hieronder in algemene lijnen geschetst: worden. Een en ander heeft alleen tot doel om enig inzicht te verschaffen in de werkwijze van de geo- graaf. Vanzelfsprekend zijn er vele Varianten op het onderstaande thema denk- baar; de methode van onderzoek wordt in eerste instantie aangepast aan de aard van het onderwerpVoor een meer uitvoerige behandeling van de methodes van onderzoek wordt verwezen naar de körte literatuur-opgave aan het slot van dit hoofdstuk Sociaal-geografisch onderzoek De gang van zaken bij de bestudering van de relaties tussen de mens en zijn woongebied is veelal, dat. men bepaalde verschijnselen waarneemt en door ana- lyse van de waarnemingen tot een algemeen inzicht tracht te komen. In de be- ginfase van een onderzoek worden allereerst bestaande brennen geraadpieegd Men bestudeert publicaties over het onderhavige probleem en over soortgelijke Problemen (vergelijkend literatuur-onderzoek) Vervolgens worden statistische gegevens verzameid uit bestaande publica ties van landelijke organisaties (Centraal Bureau voor de Statistiek) en van be- drijven (jaarversiagen e.d.); ongepubliceerd cijfermateriaal is vaak in grote hoeveelheden aanwezig in archieven van statistische bureau's, van provinciale pianologische diensten en soortgelijke instellingenDeze gegevens worden met behulp van statistische methodes geanalyseerd en met de resultaten van het ver gelijkend literatuur-onderzoek in een voorlopig rapport samengevat. De toepassing van statistische methodes in verschillende fasen van het onderzoek is van grote betekenis. Sociaal-geografische verschijnselen, zoals spreiding van de bevolking of ontwikkeling van verkeer en vervoer, hebben immers vrijwel altijd een kwantitatief karakter. "Het bestaan van vele maat- schappelijke verschijnselen houdt tevens hun met in g in: het nauwe verband tussen de sociale wetenschappen en de statistiek ligt geheel in de aard der dingen" (RIJKEN VAN OLSTInleiding tot de sociale statistiek) Wil men deze verschijnselen bestuderen, dan betreedt men in feite van het begin af aan statistisch terrein Bovendien is de sociaal-geograaf door de aard van zijn Studie-object niet in Staat, zelf experimenten uit te voeren, d.w.z. niet. in Staat om "oorzaken" en "omstandigheden" te scheppen vanwaaruit de gevolgen bestudeerd kunnen worden. Hij moet zieh noodgedwongen beperken tot het analyseren van historisch vast- liggende feiten, die hij door middel van de statistiek kent:. Tenslotte wordt nog gewezen op de grote praktische waarde van de statistiek: door toepassing van statistische methodes verkrijgt men een solide basis voor het nemen van beleidsbeslissingen Bij een probleem met een sterk landschappelijk aspect, zoals de relatie tussen het bodemgebruik en de nederzettingsvormen binnen een bepaald gebied, kan in de beginfase van het onderzoek een waardevoile bijdrage geleverd worden door de bestudering van (topografisch) kaartmateriaal en door de interpretatie van luchtfoto's. Vooral de luchtfoto verschaff in körte tijd belangrijke, actueie informatie over het gebied van onderzoek; VAN WELSENES geeft hiervan een aar- dig voorbeeld in het Tijdschrift van het K.N.A.G. (1966) In de volgende fase van het onderzoek gaat de geograaf zelf op päd om ter plaatse waarnemingen te verrichten. Dit betreff enerzijds het karteten van zieht- bare (landschappelijkeverschijnselen, zoals het bodemgebruik en de neder- 18 - 22

Digitale Tijdschriftenarchief Stichting De Hollandse Cirkel en Geo Informatie Nederland

Kaartbulletin | 1968 | | pagina 26