zettings vormen, anderzijds het verrichten van tellingen en het uitvoeren van
enqueteringen. Door een grondige voorbereiding in de vorm van kaartstudie en
Iuchtfoto-interpretatie kan de kartering in het terrein meestal bepeikt blijven tot
een klein aantal controle-waarnemingen
Enquetes worden ingesteld om naast het statistisch materiaal dat. reeds in
gepubliceerde vorm ter beschikking Staat (publicaties van officiele statistische
bureau sgegevens te verzamelen, die op het betreffende onderwerp van onder-
zoek zijn afgestemd» Voor een onderzoek van enige omvang wordt dit werk in de
regel opgedragen aan statistische adviesbureau'swelke over getrainde en-
queteurs beschikken.
Het onderzoek wordt besloten met een grondige bestudering van de verkregen
gegevens, waarbij de toepassing van statistische methodes wederom een bela ng -
rijke plaats inneemt. Het resultaat wordt vastgelegd in een rapport met bijgaande
tabellen en grafieken» Het spreekt vanzelf dat voor de visuele overdracht van het
gevormde inzicht de thematische kaart en het kartogram van grote betekenis zo-
niet onmisbaar, zijn.
Fysisch-geografisch onderzoek
Het studie-object van de fysisch-geograaf is van een ander, meer tastbaar ka-
rakter, zijn methodes van onderzoek sluiten aan bij wat in de natuurwetenschap-
pen gebruikelijk isHet onderzoek van de fysische verschijnselen van het aard-
oppervlak valt in twee onderdelen uiteen: (a) de beschrijving en (b) de ver-
klaring van vormen en verschijnselen. Het belangrijkste onderdeel van het
fysisch-geografisch onderzoek wordt ongetwijfeld gevormd door het veldwerk.
Een bijkomende methode, welke de sociaal-geograaf wegens de aard van zijn
studie-object niet kan toepassen, is het uitvoeren van laboratorium-experimen-
ten. Het is mogelijk gebleken om bepaalde Processen en verschijnselen op
schaal na te bootsen, waarna de gevolgen bestudeerd kunnen worden. Dergeiijke
experimenten worden verricht in het Waterloopkundig Laboratorium van de Tech
nische Hogeschool te Delft en in het Fysisch-Geografisch Laboratorium van de
Universiteit. van Amsterdam.
Ook voor een fysisch-geografisch onderzoek geldt, dat een goede voorbe
reiding een aanzienlijke tijd- en kostenbesparing op het praktische veldwerk
oplevertDeze voorbereiding wordt gevormd door de bestudering van beschik-
bare literatuur en kaarten (over de geologische gesteldheid van het te onder-
zoeken gebied) en door de interpretatie van luchtfoto's. Vooral de Iuchtfoto-
interpretatie heeft de laatste tientallen jaren een grote vlucht genomen; de
luchtfoto is voor de fysisch-geograaf tot een onmisbaar hulpmiddel geworden
Izie ZONNEVELD in het Tijdschrift van het K.N.A.G. 1960) Daarnaast kan ook
de topografische kaart zieh als bron van kwantitatieve informatie betreffende de
terreingesteldheid in een groeiende belangstelling Verheugen. Een deskundige
analyse van kartometrische gegevens kan waardevolle aanknopingspunten ver
schaffen aangaande de regionale verspreiding en onderlinge samenhang van be
paalde vormen en verschijnselen en daardoor bijdragen tot een meer doeigericht
veldwerk
Het eigenlijke veldwerk kan in een aantal handelingen onderverdeeld wor
den: (a) het doen van waarnemingen in het terrein, waarbij een en ander gere-
gistreerd wordt op kaarten of luchtfoto's; (b) het verrichten van metingen, zoals
het meten van terreinhellingenstroomsnelheden en profielen; (c) het uitvoeren
van boringen en het nemen van grondmonstersOndanks grondige voorbereiding
vereist het vaak de nodige fantasie (tegen de achtergrond van de ervaring) om in
een bepaalde richting te gaan onderzoekenVeelal zullen de Problemen "in het
veld" tot. een oplossing gebracht moeten worden.
Na afloop van het veldwerk wordt geruime tijd besteed aan de bestudering
18 - 23
