OORLOG VIA DE LANDKAART
door F van Klaveren
In vergelijking met het grote aantal sluimerende grensconflicten is het op de wereld vrij rüstig.
SIechts zelden monden territoriale aspiraties uit in werkelijke gevechten. Maar onderstrooms woedt
een strijd waaruit blijkt dat vele landen zieh niet hebben neergelegd bij de gebiedsafbakening zoals
de schoolatlassen die trouw rechtlijnig weergeven.
Een eerste aanwijzing voor deze stille, bloedeloze strijd: de vele, onderling sterk verschillende
landkaarten waarop de betrokken landen de zogeheten omstreden gebieden door middel van arcering,
kleur- en naamgeving bij hun territoir hebben gevoegd.
Een tweede aanwijzing: de Stapels informatieve boekjes en pamfletten die atlasuitgeverijen in hun
brievenbussen vinden - zachte hints van landen die hopen dat bij het tekenen van de kaarten met
hun standpunt rekening wordt gehouden.
De wetenschappelijke namen voor deze sluipende gebiedsuitbreidingen: cartografische annexatie en
cartografische misleiding.
Wie de energie kan opbrengen zieh een dag lang met een Stapel atlassen en een handvol documen-
tatie af te zonderen zal als een veldheer naar hartelust vlaggetjes kunnen prikken op die plaatsen
op de globe, waar in de toekomst een (grensconflict zou kunnen ontstaan. Want nergens duidelijker
dan op de atlassen wordt weerspiegeld dat de Status quo van de min of meer algemeen geaeeepteerde
grenzen een wankele basis heeft.
De ogenschijnlijke rust van thans is het gevolg van een complex van factoren waarvan het gebrek
aan militaire macht of een voor conflicten weinig opportune politieke situatie de voornaamste zijn.
Maar er behoeven slechts kleine verschuivingen te komen of de bajonetten worden gewet; een
emstig, mogelijk internationaal conflict is geboren.
Een greep uit een reeks voorbeelden: China claimt stukken van Mongolig, IsraSl brengt de in de
juni-oorlog veroverde stukken grond als Israelisch in kaart, op Argentijnse atlassen heten de (Britse)
Falkland-eilanden Isias Malvinas, West-Duitsland houdt vast aan oude Duitse namen voor Steden
en streken die in de Tweede Wereldoorlog verloren zijn gegaan.
Grenzen zijn geen vaste gegevenhedenZij verschuiven onder de expansiedrang van de sterkste,
tot een (tijdelijke) evenwichtstoestand ontstaat doordat het verzet van de overwonnene is gebroken
en het geweeklaag is verstomd. De tijd zal vervolgens aan de (eventueel) begane onrechtvaardigheid
haar geldigheid geven. Zo zijn Estland, Letland en Litauen opgelost in de USSR, zo zijn Servig,
Moravig en Herzegowina van de kaart verdwenen, zo is Roemenig op de landkaart een flink stuk naar
het westen geschoven, zo is het grote Duitse rijk ineengeschrompeld
Een rationele verdeling van de wereld heeft nooit plaats gehad, zodat er tot in lengte van dagen
conflictstof ligt opgestapeld. Er is weliswaar een wereldoverkoepelende organisatie, de International
Carthografical Union (ICA)waarvan 38 landen lid zijn maar deze organisatie bezit geen feitelijke
macht om de lidstaten te dwingen de afspraken na te komen.
De oorzaken die tot cartografische annexatie of cartografische misleidingen leiden, zijn regier dan
12
KB 19
