KARTOGRAFENDAG 1969
In de aula van de Technische Hogeschool te Delft werd op vrijdag 18 april j .1. de 12e Nederlandse
Kartografendag gehouden, met deze keer een zeer aktueel onderwerp nl"Ruimtevaartkartografie"
De ruimtevaartkartografie wordt eigenlijk alleen in de Ver. Staten en in de Sovjet-Unie bedreven.
In ons land o.a. wordt van de foto's uit ruimtevaartuigen voor verschillende doeleinden gebruik
gemaakt
De eerste spreker was Dr. IngKarl-Heinz Meine, wetenschappelijk medewerker aan de Universiteit
van Bonn
Nauwelijks 60 jaar na de eerste luchtvaartkaarten maakt de ruimtevaart het thans noodzakelijk om
de definitie van kartografie te herzien en uit te breiden tot hemellichamen en manen. In de ruimte
vaartkartografie kunnen we al twee typen kaarten onderscheiden, namelijk de oriönteringskaarten en
de topografische ruimtekaartenOp de oriönteringskaart Staat de baan van het ruimtevaartuig, waar-
voor ze bestemd zijn, aangegeven met de tijden t.o.v. de Start. Aanvankelijk waren dat kleine
wereldkaarten in de mercatorprojectie met een kleurig relidf voor de oriSntatieBij de Apollovluchten
wordt een kaart gebruikt waarop in het midden de aarde Staat afgebeeld met daaromheen de baan van
de maan. Hiertussen is dan de lusvormige baan van het ruimtevaartuig aangegeven.
Topografische maankaarten werden reeds vöör de ruimtereizen vervaardigd uit telescopische waar-
nemingen en opnamenThans beschikt men over gedetailleerde foto's van gelande ruimtevaartuigen,
die kaarten op schaal 1 250.000 mogelijk maken. Daarop is voornamelijk het reliöf afgebeeld,
ondersteund door hoogtelijnenVan verre planeten als Mars en Venus tracht men reeds kleinschalige
"kaarten" te maken door middel van foto's of radarbeeiden. Spreker illustreerde zijn uiteenzetting
met dia's
Op de tentoonstelling, die in de hal te zien was, lagen veel van de hier genoemde kaarten, naast
foto's, interpretaties van ruimtefoto's en literatuur over het onderwerp. Jammer genoeg was de kijk-
ruimte wat te krap voor de vele belangstellenden.
Prof. dr. ir. C. Koeman bracht een vertaling van de voordracht die hij in New Delhi (dec.'68) hield
voor het ICA-congres, over "De invloed van satellietfoto's op atlaskaarten en kaarten op kleine
schaal". Voor dit doel waren op het Geografisch Instituut te Utrecht de Gemini-foto's van de NASA
gebruikt. Deze foto's zijn niet met een luchtkarteringscamera en ook niet onder een loodrechte hoek
gemaakt, maar bleken niettemin goed bruikbaar. Men tekende de vormen van kusten en gebergten na
en vergeleek het resultaat met o.a. de internationale wereldkaart 1 1 miljoen en de Aeronautical
Chart. Deze kaarten zijn immers nog gemaakt door verkleining en generalisatie van grootschalige
kaarten. De getoonde verschillen Spraken voor zichzelf, o.a. in de mond van de Amazone, in het
gebergte in Noord Iran, in de kust van de Perzische Golf e.d. Gebruikmaken van satellietfoto's
lijkt voor de kleinschalige kaarten de beste oplossing, maar dan moeten er systematische opnamen
van de hele wereld komen. Wolkenvelden en de variabele belichting zijn wel bezwaarlijk, maar de
grote voordelen van deze foto's, namelijk de (optisch gegeneraliseerdemacrovormen en de aktuali-
teit van de informatie wegen daar ruimschoots tegen op.
Schout bij Nacht Ir. W. Langeraar sprak over "Oceanografie en Satellietfoto's", waarbij hij talrijke
dia's toonde. Op de satellietfoto's van de oceanen zijn allerlei belangrijke zaken waar te nemen,
zoals de grens van warm en koud water (donker/licht gekleurd), ondiepten, grote Scholen vis, ijs-
bergen, golfhoogten (reflectie van de lichte schuimkoppen) en natuurlijk de wolkenbewegingAI
deze waarnemingen vereisen nog veel Studie, vooral met betrekking tot de onderlinge relaties, zoals
6
KB 20
