INTRODUCTIE
Hoe moeilijk het is om in een getijdestroom of een zeearm een grens vast te stellen tot volle te-
vredenheid van beide partijen weet iedereen uit het feit, dat de grens tussen Nederland en Duitsland
in de Dollart nog steeds niet definitief is vastgesteld.
Deze omstreden grensligging is niet de enige in ons aan grenzen zo rijke Nederland. De provinciale
grens tussen Friesland en Groningen is jarenlang ook zo'n twistpunt geweest.
Dr. G. Overdiep heeft van dit onderwerp een gedegen Studie gemaakt en het resultaat hiervan in
1958 in de Groningse Volksalmanak gepubliceerdIn 1966 heeft het Waddenbulletin (le jaargang,
no. 2) het artikel, tot die datum bij gewerkt, opgenomen.
Daar het artikel een grondig inzicht geeft in de problemen, die rondom het definitief vaststellen van
een dergelijke omstreden grens liggen, heeft de redaktie van Kaartbulletin het wenselijk geacht om
het over te nemen van het Waddenbulletin.
De heer Overdiep is vice-president van de Arrondissementsrechtbank te Groningen. Hij heeft zieh
veel verdiept in de historie van o.m. Groningen en Ameland. Van Ameland heeft Dr. Overdiep in eigen
beheer een historische kaart uit 1731 laten verschijnen met een uitgebreide toelichting
Waddenbulletin is het tweemaandelijks orgaan van de Landelijke Vereniging tot Behoud van de
Waddenzee. (Redaktie)
DE GRENS TUSSEN DE PROVINCIES GRONINGEN EN FRIESLAND IN DE WADDEN DrGOverdiep
Sinds in het kader van het deltaplan de gedachte om de Lauwerszee en zelfs de wadden in te polde-
ren niet meer alleen maar een illusie is, heeft de aloude strijd, waar daar de grens ligt tussen de
provincies Groningen en Friesland, nieuw relidf gekregen.
De feitelijke gegevens voor die strijd zijn niet talrijk. Bij bestudering van deze gegevens verdient
het aanbeveling het hierbij als afbeelding 1 op de schaal 1 2 50.000 afgedrukte gedeelte van de
wadden te blijven raadplegen.
In de eerste plaats vormt vanouds de rivier de Lauwers de grens tussen het Westerlauwers Friesland
en het tussen Eems en Lauwers gelegen "Friesland" Nadat in 1724 de onzekerheden bij de oorsprong
van het riviertje waren opgelost, heeft men bij de grensscheiding van 1759 de onzekerheid bij de
uitmonding in de Lauwerszee beSindigd door een rechte lijn te trekken van die uitmonding tot aan de
toenmalige buitengeul van het Reitdiep, rooiende op de toren van Vierhuizen in de Marne. Sindsdien
ligt op de vaste wal de grens tussen beide provincies onbetwist vast.
In de tweede plaats stroomt het water van de Lauwers, onherkenbaar vermengd met dat van het
Reitdiep en vervolgens van het Dokkumerdiep, door de Scholbalg of Schulbalg, nu veelal het Friese
Gat genoemd, ten westen van Schiermonnikoog in de Noordzee uit.
In de derde plaats is Schiermonnikoog steeds een Fries eiland geweest.
In de Vierde plaats heet het vanuit de Noordzee de wadden binnendringende zeegat ten oosten van
de oostelijk van Schiermonnikoog gelegen Simonsplaat net als bovengenoemd riviertje de Lauwers,
terwijl de zuidoostelijke tak van dit zeegat, welke evenals de zuidwestelijke tak de Spruit tegen
de Groninger kust doodloopt, de Zuid-Oost-Lauwers heet.
In de vijfde plaats stroomt door het zeegat de Lauwers geen druppel water van het riviertje de
Lauwers naar de Noordzee, daar de wadkom, welke bij elke vloed door het getijgeulensysteem van
het Friese Gat wordt gevuld en bij elke eb grotendeels geledigd, door de waterscheidinghet zo
genaamde wantijdat op ongeveer 2/3 van de westpunt van Schiermonnikoog ligt in zuidoostelijke
KB 21
15
