riviertje de Lauwers in de Lauwerszee en de zuidwestelijke tak van het zeegat de Lauwers werd
afdoende een einde gemaakt, toen het eveneens in oostelijke richting opschuivende wantijdat op
ongeveer 2/3 van de westpunt van het al evenzeer in oostelijke richting wandelende maar toch Fries
blijvende Schiermonnikoog in zuidoostelijke richting in de wadden lag, die verbinding ging kruisen
in de richting van de Groninger kust. Ondanks deze onthoofding van het riviertje de Lauwers bleef
uit traditie het naar het oosten doorgaande zeegat de Lauwers zijn naam behouden. Buwalda heeft in
het bovenaangehaalde artikel er op gewezen, dat die moord op het riviertje de Lauwers moet zijn
gepleegd na 1217, toen volgens de Kroniek van Emo en Menko pelgrims uit de Groninger Omme-
landen en nog door de mond van de Lauwers in open zee uitvoeren op weg naar het Heilige Land
In de jaren 1550 tot 1556, toen de stad Groningen bovengenoemd Groninger standpunt ten aanzien
van de onderhavige kwestie innam, was het misdrijf in elk geval reeds zo lang verjaard, dat daar-
aan bij geen van beide partijen een herinnering was overgeblevenDat onder meer op de in 1570
door Abraham Ortelius in zijn beroemde atlas Theatrum Orbis Terrarum opgenomen, van het jaartal
1568 voorziene kaart van Friesland en op de door Christiaen Sgrooten omstreeks 1573 van Friesland
vervaardigde kaart "dat olde Groeninger diepe" längs de zuidzijde van Schiermonnikoog naar het
zeegat de Lauwers loopt, kan als een laatste nagalm van laatstgenoemde verbinding worden be-
schouwd
Ook al zou men nu aannemen, dat, als in de oude Friese wetten de Lauwers als grens tussen Ooster-
en Westerlauwers Friesland wordt aangewezen, hiermede niet alleen de rivier op de vaste wal is
bedoeld, maar ook de getijgeul in de wadden naar de Noordzee,dan nog betekent dit niet, dat er nu
in de 20ste eeuw in de wadden een grens tussen de provincies Groningen en Friesland kan worden
aangewezen. Het water van het riviertje de Lauwers heeft immers tijdens zijn wandeltocht in het
tezamen met de Zuid-Oost-Lauwers doorwandelde gedeelte van de wadden overal gelopen. Welke
loop zou men nu uit al die mogelijkheden tot de enig juiste moeten verklaren? En sinds het water
van het riviertje de Lauwers geen gebruik meer maakte van de Zuid-Oost-Lauwers, zou men de grens
met laatstgenoemde getijgeul hebben kunnen laten medegaan in oostelijke richting, maar even goed
zou men zieh hebben kunnen houden aan de ioop van het water van het riviertje de Lauwers en de
zuidwestelijke tak van het zeegat de Lauwers als grens hebben kunnen uitverkiezenSinds het
water van het riviertje de Lauwers ook geen gebruik meer maakte van deze zuidwestelijke tak en zo
van het gehele zeegat de Lauwers, zou men wederom de grens met de zuidwestelijke tak en met dat
zeegat hebben kunnen laten medegaan in oostelijke richting, maar even goed zou men zieh wederom
hebben kunnen houden aan de loop van het water van het riviertje de Lauwers en het Friese Gat als
grens hebben kunnen uitverkiezen. Het is echter duidelijk, dat een keuze tussen al deze mogelijk
heden volkomen willekeur betekent. Het enige vaste punt is het feit, dat het eiland Schiermonnik
oog Fries is
De rijksarchivaris in Friesland M.P. van Buijtenen heeft in 1954 een Studie het licht doen zien over
de Fries-Groningse grens in Lauwerszee en wadden. In dit op verzoek van ged(eputeerdestaten van
Friesland geschreven boekje heeft hij zieh aan dergelijke willekeur schuldig gemaakt, zoals blijkt
uit punt 8 van zijn samenvatting: "De huidige grens tussen Groningen en Friesland in de Waddenzee
en Lauwerszee is de loop van de Lauwers van het Oosten van Schiermonnikoog af via de Spruit naar
de Groninger kust"
1) In de vertaling van W. Zuidema en J. Douma, (1938)bl. 35.
2) Deze bevindt zieh in de Koninklijke Bibliotheek te Brüssel, Ms. 21596.
KB 21
23
