terrein op het moment van de opname en verschaft daarom meer detailinformatie dan welke kaart dan ook.
Hoewel het lezen van luchtfoto's niet eenvoudig is kan de grotere gedetailleerdheid van de luchtfoto in be-
paalde gevallen van groot nut zijn. Bovendien staan meestal overlappende fotobeeiden ter beschikking waar-
door gelijktijdig een - gespecialiseerde - fotointerpretatie mogelijk is die vele belangrijke aanknopings-
punten voor het onderzoek in het terrein kan opleveren. Een groot nadeel van luchtfoto's is echter het ge-
mis aan hoogtelijnen. Vooral het onderzoek van de terreinvormen en van het relief wordt hierdoor in hoge
mate belemmerd.
Het feit dat een luchtfoto een vertekend en niet-exact beeld van de aardoppervlakte geeft, vormt bij het
orienteren, de plaatsbepaling en notering van waarnemingspunten geen onoverkomelijk bezwaar. Bij de
latere uitwerking van de gegevens moeten echter in dit geval de waarnemingen punt voor punt worden over
gebracht op de schaalgetrouwetopografische ondergrond, welke inmiddels - b.v. fotogrammetrisch sa-
mengesteld uit dezelfde luchtfoto's - ter beschikking is gekomen. Dit overbrengen kan met behulp van
eenvoudige instrumenten zoals de Zeiss Stereotop worden gerealiseerd.
Indien men tijdens het veldwerk zou kunnen beschikken over schaalgetrouwe luchtfoto's zou de bovengenoem-
de handelwijze onnodig worden. Waarnemingen genoteerd en gemarkeerd op deze foto's zouden direct op
een calque overgenomen kunnen worden. Dergelijke foto's kunnen voor wat betreft vlakke terreinen worden
vervaardigd door rrfiddel van ontschranking. Voor heuvelachtige gebieden biedt de recente ontwikkeling van
orthofotoscoop en orthoprojector in dit opzicht nieuwe mogelijkheden, Terzijde kan worden vermeld dat
de ontwikkeling van de orthofotoscoop (bij de U.S. Geological Survey) in hoge mate werd gestimuleerd door
de dringende vraag naar recent topografisch basismateriaal ten behoeve van geologische veldkarteringen
De kaart als bron van informatie
Tijdens de eerste fasen van het onderzoek maakt de fysisch-geograaf dankbaar gebruik van de reeds be-
schikbare informatie over bodems, klimaten, geologische gesteldheid, etc. Deze gegevens zijn vaak aan-
wezig in de vorm van meer of minder gedetailleerde thematische kaarten of kaartseries. Het kan gewenst
zijn om de betrouwbaarheid van deze kaarten in de aanvang van het veldwerk door middel van steekproeven
na te gaan.
Ook de sociaal-geograaf zal bij het regionaal onderzoek naast literatuur de bestaande thematische kaarten
raadplegen. Dit zijn voor een deel kaarten die hem informatie verschaffen over de natuurlijke verschijnse-
len in het betreffende gebied zoals bodemkaarten, vegetatiekaarten en kaarten welke het resultaat zijn van
een meer gericht fysisch-geografisch milieu-onderzoek. Daarnaast bestaan er veelal allerlei economische
kaarten en kartogrammen waarin het resultaat van statistische tellingen van diverse sociale, maatschappe-
lijke en economische verschijnselen is verwerkt. Deze kaarten demonstreren vaak op duidelijke wijze een
bestaande problematiek en bepalen daardoor mede de richting waarin het onderzoek dient te gaan.
Het gebruik van thematische kaarten vervult dus een belangrijke functie binnen het kader van het geogra-
fisch onderzoek. Het is thans niet mogelijk om - per kaartsoort - de methode van interpretatie uitvoerig
te bespreken; wellicht kan de betekenis van een aantal thematische kaartseries een volgende maal nog nader
uiteengezet worden. Het behoeft overigens weinig betoog dat training in het gebruik van deze kaarten een
onmisbaar onderdeel van de opleiding van geografen dient te zijn. Een succesvolle interpretatie is alleen
te bereiken indien men op de hoogte is van de wijze waarop deze kaarten worden samengesteld. Van groot
belang is o.m. de vraag naar de betekenis en betrouwbaarheid van de lijnen die de begrenzing van de ver-
schillende onderscheidingen op de kaart vormen.
Deze eisen ten aanzien van de opleiding gelden zowel voor fysisch-geografen als voor sociaal-geografen.
De sociaal-geograaf dient grondig te zijn getraind in de kartografische verwerking van statistisch materiaal,
niet alleen om bestaande kaarten en kartogrammen te kunnen interpreteren, maar vooral om het resultaat
van zijn eigen onderzoek in een kartografisch eindproduct te kunnen weergeven.
KB 24 13
