Zeker, er zijn wel eens betere dingen geschreven over de betrekkingen tussen funetionaliteit en schoonheid,
vorm en inhoud, maar het citaat hierboven beschrijft de ervaringen van de tekenaar Imhof die de moderne
zwitserse topografische kaarten tot een voorbeeld voor de hele wereld gemaakt heeft. En cartografie heeft
in elk geval in zoverre met kunst te maken dat wie een goed of siecht ontworpen kaart niet bijna instinctief
als zodanig herkent (maar geneigd is het kaartontwerpen te zien als kosmetiek, als mooimakerij in plaats
van als structurering), dat zo iemand ook nooit enig echt benul blijkt te hebben van grafisch ontwerpen bui-
ten de cartografie of van beeidende kunst in het algemeen.
In vervolg op wat ik voor het citaat van Imhof schreef, mag ik hier aantekenen dat een eventueel gevaar van
de (nodige en onvermijdelijke) automatisering in de kaartvervaardiging, die thans doorbreekt, niet zozeer
hierin gelegen is dat de kaarten er lelijker door zouden worden, maar: slechter, minder bruikbaar. Wan-
neer men maar niet vergeet dat een kaart die geheel automatisch door een machine getekend wordt, door
een cartograaf ontworpen moet worden, zie ik geen enkele bedreiging in tekenmachinesOok niet voor wat
tegenwoordig zo zoetjes heet de werkgelegenheid.
Aangezien nu het in beeld vertalen van gegevens uit talloze studiegebieden het eigenlijke werk is van de car
tograaf, en dit dus een vak op zichzelf is als het goed gebeurt, kan in het algemeen echt niet verwacht wor
den dat zelfs een uitstekend cartograaf die vier vijf jaar gestudeerd heeft ook nog werkelijk deskundig is
op vakgebieden waaruit hij zijn gegevens ontvangt voor kaarten, Hij is kaartmaker, geen geodeet, geoloog,
bodemkundige enz. Wel dient hij als kaartgraficus uiteraard vrij wat V nis te hebben van grafische tech-
niek en typografie. Dit houdt o.a. in reproduktie- en druktechnieken die in de moderne kaartmakerij vaak
nauw verweven zijn met het eigenlijke ontwerpen en tekenen, of het verwerken van het authentieke luchtfoto-
beeld tot fotokaarten. En tenslotte zal de cartograaf, ihb, bij het maken van kaarten op zeer kleine schalen
(laten we zeggen beneden 1 1 miljoen) behoefte hebben aan kennis van de mogelijkheden en eigenschappen
van de verschillende projectietypen.
Naarmate meer en meer eenvoudige kaarten en plans via tekenautomaten gemaakt worden of dreigen te wor
den, groeit de neiging de cartograaf te gaan bezien als industrieel ontwerper. Dit kan misleidend zijn,
Voor velen immers betekent industrial design (men zegt het dan op zijn engels): een door technici
vervaardigd fabrieksprodukt bedekken met roze suiker teneinde burgerman of snob het water in de mond te
brengen: het is dan identiek met het verdachte begrip moderne vormgeving, Wanneer men echter industrieel
ontwerpen begrijpt als: een gebigende vorm geven aan een industrieel produkt in overeenstemming met zijn
gebruiksfunctie, dan is de cartograaf inderdaad zulk een ontwerper, en wel van zogenaamde gebonden gra-
fiek, of gebruiksgrafiek.
Wat is een kaartredacteur
In hoeverre kan nu de geodetische afdeling van de Delftse Hogeschool enige functie hebben in de vorming
van cartografen van het type dat ik hierboven aangegeven heb: de geo-grafisch ontwerper, met kennis van
reproduktie- en druktechnieken. Ik geloof in het geheel niet. Tenzij men geneigd zou zijn grafiek en grafi
sche expressie tot kernvakken te verheffen voor de betreffende Studenten en aldus geodeten-grafici te kwe-
ken. Hiermee zouden we waarschijnlijk wel belanden ver buiten het traditionele terrein en ook buiten het
klimaat van de geodesie.
Door allerlei oorzaken echter blijkt er behoefte te bestaan aan tolken tussen de wetenschappen die de gege
vens voor kaarten verschaffen en anderzijds de cartograficus die zulke gegevens adequaat heeft te vertalen
en in beeld te brengen. Een van de oorzaken van deze behoefte is uiteraard de bestaande bijna waterdichte
scheiding tussen wetenschappelijk-technische en kunstzinnig-grafische - niet begaafdheden, maar vormings-
mogelijkheden. Een scheiding die slechts op een enkel gebied (aan deze Technische Hogeschool bijvoorbeeld
KB 25
11
