Stelling zal een poging worden gewaagd om tot een eenvoudige indeling der nationale atlassen te komen.
Het feit dat een groot deel der genoemde atlassen in de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam aanwezig
g\
is, biedt hiertoe de gelegenheid
le De hoofdgroep, zowel in omvang als in kwaliteit, wordt gevormd door de atlassen der hoog geindustria-
liseerde cultuurlanden van Europa en enkele niet-Europese staten. Als voorbeelden kunnen worden genoemd
de "Atlas över Sverige", de "Atlas över Finland" (de oudste nationale atlas), de nationale atlassen van
Tsjechoslowakije, Sovjet-Rusland, Nederland en Belgig, de "Atlas of Israel" en, als toonaangevend werk-
stuk op dit gebied de "Atlas der Schweiz", waarop de grootmeester der kartografie, Ed. Imhof, zo duide-
9)
lijk zijn Stempel heeft gezet Zij wijden, zij het niet alle in dezelfde mate, aandacht aan alle door Salis
cev als noodzakelijk beschouwde categoriecn (Inleidende kaarten, fysische geografie, bevolking, economie,
cultuur, politieke structuur). In de opgave zullen deze atlassen worden aangeduid als groep "A".
2e Kleinere, meestal buiten Europa gelegen landen hebben vaak complexe atlassen van goede kwaliteit,
doch van een duidelijk geringere omvang uitgegeven. Ofschoon de door Saliscev genoemde categorieön aan
de orde komen, is de uitwerking dikwijls veel minder gedetailleerd (vaak door het ontbreken van gedifferen-
tieerde statistieken). Voorbeelden zijn de "Atlas de Madagascar", de "Descriptive atlas of New Zealand"
van McLintock en de "Atlas of Tasmania" van J.L. Davies. Vooral de laatste vormt een prachtig voorbeeld
van een atlas van middelgrote omvang, die met betrekkelijk eenvoudige kartografische middelen is gereali-
seerd. (Weinig gekleurde kaarten, doch veel goede zwart-wit kartografie): de atlas blinkt uit door evenwich-
tigheid van opbouw en kwaliteit van uitvoering. In de opstelling worden atlassen van dit type aangeduid als
"B"-atlassen.
3e De derde groep wordt gevormd door kleine, met zeer eenvoudige kartografische middelen gemaakte at
lassen, meestal uitgegeven door jonge, economisch en technisch nog weinig ontwikkelde landen. Zij kunnen
slechts worden beschouwd als een eerste poging tot inventarisatie van de in die landen aanwezige hulpbron-
nen en missen vrijwel geheel het vaak representatieve karakter dat de atlassen in groep "A" kenmerkt.
De nadruk valt veelal op fysisch-geografische elementen als bodem, klimaat en minerale, plantaardige en
dierlijke hulpbronnen, veel minder op sociaal- en economisch-geografische thema's. De door Saliscev ge-
hanteerde criteria zijn hier nauwelijks van toepassing; de kartografie is vaak uiterst eenvoudig. Als voor
beelden kunnen gelden: atlassen als "Sierra Leone in maps" en de "Atlas preliminar de Guatemala". In de
opgave zijn dit de "C"-atlassen.
4e Een aantal landen is tot nu toe niet overgegaan tot publikatie van een samenhangende nationale atlas,
doch wöl heeft men daar series thematische kaarten uitgegeven, welke althans over de belangrijkste geo-
grafische aspecten van die landen enige informatie geven. Doordat deze kaartenreeksen boektechnisch niet
als "atlas" gelden komen ze in de gangbare biblipgrafieön meestal niet voor. In feite onderscheiden ze zieh
echter alleen van atlassen van het type "C", doordat zij niet als gebonden boek zijn uitgegeven. Men moet
zieh, evenals bij de "C"-atlassen, van de volledigheid en het kartografisch niveau van de meeste van deze
reeksen geen overdreven voorstelling maken. Niettemin vormen zij vaak de enige thematisch-kartografische
informatie welke over de desbetreffende landen beschikbaar is, reden waarom wij deze reeksen, voorzover
achterhaalbaar, als groep "D" in de opstelling hebben opgenomen.
De trend naar regionale, continentale en mondiale thematische kartering
In vele landen, vooral in de buiten-Europese, is de nationale atlas tot nu toe het enige omvattende thema
tische kaartwerk, dat voor het geografisch onderzoek beschikbaar is en in het merendeel van die landen zal
dit voorlopig nog zeker zo blijven. In een aantal Europese landen en in staten als Canada, de Sovjet-Unie
en de Verenigde Staten blijkt al sedert geruime tijd behoefte te bestaan aan complexe regionale atlassen van
KB 25
27
