den die opvalt de manier waarop thans Leningrad en omgeving worden weergegeven. De weergave van de
verschillende kaartelementen rond deze strategisch belangrijke stad heeft men opzettelijk en tamelijk op-
vallend vervalst. De situatie rondom Leningrad vindt men afgebeeld in vier verschillende Sovjetatlassen
uit de jaren 1937, 1939, 1967 en 1969. In de uitgaven van 1967 en 1969 had deze situatie een belangrijke
draaiing en lineaire verplaatsing ondergaan ten opzichte van de 60°-parallel en de 30°- en 31°-meridianen,
vergeleken met de afbeeldingen uit 1937 en 1939. In de oostelijke gebieden van de Sovjetunie werden spoor-
lijnen, heuvels, plaatsen en andere elementen verplaatst, soms over een afstand van veertig kilometer.
Verzonnen plaatsen of wegen werden niet op de kaarten aangetroffen, maar bestaande plaatsen of wegen
werden verschoven of weggelaten.
Deze politiek van opzettelijke vervalsing werd nog opvallender en nog duidelijker in de meer recente Sov-
jetkartografie, meer in het bijzonder bij de publikatie van de tweede druk van de Sovjet Wereld Atlas
[Atlas Mira] in 1967. Deze vervalsingen hebben echter nooit ontbroken in de atlassen voor algemeen ge-
bruik, zeker vanaf 1937. In de atlas van 1967 heeft men een groot aantal essentiele en belangrijke kaart
elementen in willekeurige richting verschoven. Deze veranderingen werden al gauw opgemerkt. Het meer
bij de plaats Nevel in Europees Rusland onderging een verschuiving van 8 km ten opzichte van de 56°-pa-
rallel en de 30 -meridiaan; Nevel was nu niet langer meer een plaats aan een meer gelegen, althans kar-
tografisch gesproken. Strategisch belangrijke gebieden zoals Leningrad waren niet de enige kaartgedeelten
die aldus waren uitverkozen. Honderden onbelangrijke elementen zoals afgelegen stamdorpen in Siberig of
kleine rivieren en paden, werden opzettelijk verplaatst. Het blijkt ook dat men de hele russische kustlijn
van de Finse Golf op een enigszins onregelmatige manier had verplaatst. Figuur 1 laat de zwerftochten
zien van de kustlijn ten westen van Leningrad in de dertigjarige periode van 1939 tot 1969. Figuur 2 en 3
laten andere voorbeelden van de vervalsingspraktijk zien. De Grote Sovjet Wereld Atlas [Bol'shoy
Sovetskiy Atlas Mira] Band I, 1937 bestaat uit twee delen: deel I omvat de gebieden buiten de USSR en
deel II het toenmalige territorium van de USSR. Band II werd in 1939 uitgegeven en omvat alleen het toen-
malige territorium van de USSR maar gedetailleerder dan Band I. Ofschoon na 31 jaar sterk verouderd
büjft Band II in zijn soort het beste kartografische werk van de Sovjets van de laatste vijftig jaar dat het
gehele gebied van de USSR bestrijkt.
Te beginnen met de Grote Sovjet Wereld Atlas van 1937 gebruikten de Sovjets de equidistante kegelprojek-
tie van Kravajski [voor het gebied van de Sovjetunie] later uitgegeven kaarten hadden verbeterde Kra-
vajski-projekties als grondslag. Op de meest recente kaartbladen werd deze projektie vervangen door een
waarvan de wiskundige afleiding onduidelijk is, kennelijk een pseudoprojektie. Men vindt er geen vermel-
ding van op de kaartbladen en westerse kartografen zijn bezig er de eigenschappen van vast te stellen. In
het nieuwste russische leerboek over kartering: 'Mathematische Kartografie' van N.D.Solovyev (1969)
wordt gesteld dat de Sovjetkartografie vasthoudt aan de traditionele projekties. In de meest recente afleve-
i ingen van de Kartografische Kroniek' worden kaarten van de Sovjetunie vermeld zonder opgave van de
projektie. In verscheidene administratieve atlassen vindt men de vermelding dat sommige kaarten uitgaven
'zonder graadnet' en 'zonder schaal' zijn. Dit is in tegenspraak met de normale werkwijze in de USSR om
een volledige vermelding te geven van de projekties die in hun buitenlandse uitgaven gebruikt worden. Men
nam aan dat voor de kaarten in de nieuwe atlas [Atlas Mira, 1967?] dezelfde projekties gebruikt werden
als in de voorgaande edities (ofschoon dit niet expliciet vermeld werd), maar dat schijnt niet het geval te
zijn.
Het is moeilijk te bevroeden wat de reden kan zijn voor deze politiek van opzettelijke vervalsing. Zelfs voor
de Russen, zo beducht voor hun militaire veiligheid, moet het toch duidelijk zijn dat het westen en commu-
nistisch China over nauwkeurige kaarten van de Sovjetunie beschikken, zowel uit vroegere russische kaart-
10
KB 28
