18
KB 28
papier zullen zetten, de volgende handleiding wel wis en waarachtig zijn nut heeft. In figuur 3 wordt een
voorbeeld gegeven van de afknotting van een knik op de x-as, dus van een meridiaan. Het uitgangspunt is
dat punt A met de afstand S te veel naar rechts ligt en dat
hoek A een cirkelboog moet worden. Dit wordt als volgt bereikt:
Eerst wordt hoek A door midden gedeeld. Op de gevonden mid-
dellijn liggen de middelpunten van cirkels met raaklijnen ge-
vormd door de benen van hoek A. Slechts deze cirkelbogen
zullen de beide benen van hoek A zonder knikken verlaten en
met de cirkelboog die de x-as snijdt op een afstand S vanaf
punt A is de afwijking van punt A opgeheven. Het is dus zaak
het middelpunt te vinden van de cirkel die deze beide kwalitei-
ten in zieh verenigt, dus de cirkel(boog) die zowel de knik als
de afwijking van punt A opheft. Op de getrokken middellijn wordt
de afstand S uitgezet, dit is punt S. Vanuit dit punt wordt een
loodlijn getrokken, welke de benen van hoek A in N snijdt. In N
wordt hoek N door midden gedeeld; deze lijn snijdt de middel
lijn van hoek A in M. Wanneer nu de cirkel met een straal MS
wordt getrokken, zijn de benen van hoek A raaklijnen van cir
kel M met raakpunten in en A De afstand S bevindt zieh op
de middellijn van hoek A en niet op de x-as, doch dit is bij het onderhavige voorbeeld een dusdanig miniem
lijnstukje (minder dan 0,1 mm) dat het is te verwaarlozen. Bij gevallen waar dit een wat grotere afwijking
zou gaan opleveren kan dit gemakkelijk tevoren worden gekorrigeerd, door bij het uitzetten van de eerste
afstanden op de x en y-as S met dit lijnstukje te vermeerderen of te verminderen. De konstruktie van de
afknotting dient in ieder uitgezet punt op de x-as te worden herhaald. De konstrukties op de y-as zijn wat
eenvoudiger, doordat de y-as zelf de middellijn is.
De schaalaanduiding
Een nauwkeurige schaalaanduiding is niet eenvoudig te geven, aangezien de schaal ter plaatse verschilt,
doch met behulp van een schaalgrafiekje kan men de gebruiker toch een vrij goede indikatie verschaffen.
Beter is het de uitgangsschaal te noemen en daarbij de gemiddelde schaal van het uitvergrote gebied.
Zo kreeg fig. 1 de volgende schaalaanduiding: Schaal 1 180.000.000, Europa: 1 40.000.000. In de
meeste gevallen zal dit exakt genoeg zijn, het gaat immers om thematische kaarten waarbij de gebruiker
slechts is gei'nteresseerd in het uitgebeelde thema en niet vermoeid wil worden met grafieken die hier
eigenlijk niets mee hebben te maken. In de thematische kartografie is de projektie slechts een bijkomstig
hulpmiddel, dat pas belangrijk wordt als een verkeerd toegepaste projektie de informatie-overdracht zou
schaden.
6V
Fig. 3 Konstruktie van de boog.
Aj3 As en punt S zijn raak
punten van airkel M. Hoek A
is eirkelboog geworden.
