MILIEUVERVUILING EN DE BITDRAGE DAARIN VAN DE
GRAFISCHE INDUSTRIE (II) F.J.van der Winden
(Overgenomen uit Graficus Revue nr. 4, november 1971. Het eerste deel van dlt artikel verscheen in
Kaartbulletin nr31, november 1972)
3. De lozing van verbindingen van zware metalen, als zink, koper, chroom,
nikkel, zilver, kwikzilver enz.
Zoals bekend bestaat de in het biologisch milieu voorkomende stof hoofdzakelijk uit de elementen koolstof,
waterstof, stikstof en zuurstof, in mindere mate uit fosfor, zwavel, natrium, calcium en chloor. Zink, ko
per en nikkel zijn als sporenelementen in het biologisch milieu onmisbaar, maar in grote hoeveelheden
(d.w.z. reeds taij enkele milligrammen per liter afvalwater) gedragen ze zieh als een vergif voor de micro-
wezens. Deze eigenschap geldt voor alle zware metalen, al kunnen koper en kwikzilver als de gevaarlijkste
worden aangemerkt.
In de grafische industrie worden op ruime schaal verbindingen van zware metalen, vaak onbewust, geloosd,
waardoor de graficus in het milieu diegenen doodt, die zelfs gratis voor hem zorgen dat zijn afvalstoffen-
produktie wordt opgeruimd.
Anders gezegdde graficus werkt door zwaarmetaallozing de maatregelen tegen, die worden genomen om
zijn milieu leefbaar te houden. Hij brengt daarmee het bacteriologische proces in de rioolwaterzuiverings-
installatie in gevaar, eventueel tot stilstand.
In de galvanische afdelingen en etserijen van de grafische industrie wordt vaak nochalant met zwaarmetaal-
houdende badvloeistoffen omgegaan en verlopen concentraten van zwaarmetaalzoutoplos singen periodiek in
het riool geloosd. Verkeerde opstelling van spoelbaden voor galvanisatie- en etsprocessen brengt het gevaar
mee, dat in de werkruimten, door menging van zuur- en eyanidehoudend spoelwater, het zeer giftige eyaan-
waterstof kan vrijkomenOok in de rioleringen kan dat het geval zijn, waardoor het personeel dat in en aan
de riolen moet werken aan ernstig gevaar wordt blootgesteld.
In het cliehcbedrijf wordt zink met salpeterzuur geetst onder toevoeging van een biologisch onverteerbare
olie. Door weging wordt nauwkeurig nagegaan hoeveel zink in zinknitraat wordt omgezet. Het is zeer gebrui-
kelijk, dat een clichebedrijf per jaar duizenden kilogrammen zink op de riolering stört, om van de te läge
zuurgraad van dit zinknitraatconcentraat met minerale olie en die van het spoelwater maar niet te spreken.
In de kopie-afdelingen van de fotolithobedrijven en offsetdrukkerijen wordt een chroomhoudende, uit ammo-
niumbichromaat afkomstige "Schicht" op de met verdund zwavelzuur voorbehandelde aluminiumplaat uitge-
goten. In het verdere proces zal dit chroom grotendeels in de riolering terechtkomen.
Als ontwikkelaar worden geconcentreerde zoutoplossingen van zink gebruikt, waarin ook wat koper voor-
komt. Vroeger, en nu hier en daar nög wel, werden hiervoor geconcentreerde calciumchlorideoplossingen
toegepast. Het ontwikkelproces berust op de onttrekking van vocht uit de gevoelige laag, die op de aluminium
plaat ligt; vandaar dat men er een geconcentreerde zoutoplossing voor benut.
Hoe meer zout de oplossing bevat en hoe minder vocht, des te beter en sneller zal de vochtonttrekking
plaatsvindenBij een verzadigde calciumchloride-oplossing bereikt men, voor het zout uitkristalliseert,
50% water. Men past nu geconcentreerde zinkchloride-oplossing toe, waarmee een zoutconcentratie van
70% is te bereiken, voor het uitkristalliseert.
De reeeptuurmaker van de zinkzout bevattende 'rapid' kopieontwikkelaar stond er echter niet bij stil, dat hij
in grote hoeveelheden een milieuvreemd element aantrok. Zijn dient zal dit zink in de riolering lozen en ook
de goede werking van de rioolwaterzuiveringsinstallatie in gevaar brengen.
10
KB 32
