VERKIEZINGSKAARTEN
DE TOEPASSING VAN VERSCHILLENDE METHODEN BIJ HET WEERGEVEN
VAN VERKIEZEMGSRESULTATEN
F. J.Ormeling
Kartografiestudenten in Utrecht hadden afgelopen studiejaar als opgave voor het praktikum Thematische Kar-
tografie het in kaart brengen van de uitslagen van de Tweede Kamerverkiezingen in de stad Utrecht op 29 no-
vember 1972. Het resultaat van hun werk is het bij dit kaartbulletin gevoegde kaartblad, met voorbeelden van
een aantal uiteenlopende uitbeeldingsmethoden.
Op 30 november 1972 stuurde het Statistisch Bureau van de Gemeente Utrecht de door de gemeente-computer
uitgerekende uitslagen van stembureaux in de circa 200 stemdistricten (zie op het kaartblad no. 1, Basisma-
teriaal)V66r dat ogenblik moesten de volgende problemen worden opgelost
1) Hoe de resultaten van de partijen afzonderlijk per stemdistrict weer te geven zonder een enorme hoeveel-
heid routine-tekenwerk hieraan te moeten besteden
2) Hoe in een kaart de resultaten voor alle partijen samen weer te geven (synthese-kaart)
3) Hoe een kaartondergrond te ontwerpen die een juiste visuele indruk gaf van het gewicht van het gekarteer-
de verschijnsel
Uitbeelding van de resultaten voor elke partij afzonderlijk
Alvorens met een synthese-kaart te kunnen beginnen, was het noodzakelijk te beschikken over een overzicht
van de verdeling van de op elke partij uitgebrachte stemmenDe tijd schoot echter tekort om van alle 16 in
Utrecht aan de verkiezingen deelnemende partijen een kaart te maken die voor elk stemdistrict het percentage
van de daar op die partij uitgebrachte stemmen aangafDeze stap werd bijgevolg geautomatiseerd, met de
hulp van het Academisch Computer Centrum in Utrecht
Het kostte een van de Studenten twee dagen om te noteren welke posities van de snelregeldrukker (een soort
schrijfmachine die, aan de Computer gekoppeld, de uitslagen van door de Computer gemaakte berekeningen
automatisch uitslaat) er in elk stemdistrict vielen. Een kaart 1 10.000 van de stad Utrecht werd hiertoe ver-
geleken met een plastic overlay waarop alle posities van de snelregeldrukker aangegeven waren.
Vervolgens werd deze informatie geponst en in het computergeheugen ingelezen. Eveneens geponst en ingele-
zen werden de verkiezingsuitslagen van alle stemdistrictenBeide informatiebestanden werden gekombineerd
met een programma dat in staat was een bepaalde partij of partij enkombinatie uit het bestand te lichten, de
resultaten hiervoor in klassen te delen, te bepalen in welke klasse een bepaald district viel, en vervolgens
de snelregeldrukker de opdracht te geven op de voor dat district bestemde posities een bepaalde kombinatie
van letters af te drukken. Door voor verschillende klassen verschillende letterkombinaties te nemen ontstond
op de kaart de indruk van in grijswaarde toenemende rasters.
Een voorbeeld van het resultaat is het fragment bij no. 6 op het kaartblad, de computer-choropleethOmdat
de WD bij de uitslagen van wijk tot wijk de meest sprekende verschillen te zien gaf, werd deze partij geko-
zen ter illustratie van de verschillende methoden van weergave (zie nrs6, 7, 8)
Karakterisering van de verkiezingsuitslagen
De verkiezingsuitslag voor de stad Utrecht als geheel kan men aflezen uit de rechterkolom van no. 4. De par
tijen die in de kaarten 2 en 3 zijn samengenomen hebben er dezelfde kleur. Men ziet hier meteen de fout die
we gemaakt hebben bij de kleurkeuze: het (rose-rode) magenta had een veel progressiever rood moeten zijn.
(Over de twee andere drukkleuren, geel en blauwzwart, zijn we wfel tevreden.)
drs. FJOrmeling, Geografisch Instituut, R.U.-Utrecht.
KB 33
17
