had. In het leidende duitse geo-kartografische tijdschrift Petermanns Mitteilungen publiceerde hij
in 1856 een reeks kaartjes Over de verspreiding van de landbouwproduktie in de Verenigde Staten (19)Enke-
le hiervan hebben, ook blijkens de legenda, een isopleten-karakterIn zijn kommentaar echter bij deze
kaarten beschrijft Petermann de stippellijnen tussen zijn kleurvlakken slechts als "natuurlijke grenzen" d.i.
de begrenzingen van de voornaamste landbouwgebieden. Een verdere aanwijzing dat hij het isopleetkarakter
van zijn gebiedsgrenzen niet helder inzag, is het feit dat hij in een latere bespreking van Ravn's kaarten
diens idee als geheel nieuw beschreef en op geen enkele manier naar zijn eigen kaarten verwees (20)Wan-
neer we de vergelijking met de geslachtkunde nog even aanhouden, kunnen we zeggen dat de afstamming van
deze kaarten van Petermann twijfelachtig is en dat ze nauwelijks betiteld kunnen worden als wettige nakome-
lingen uit eerbiedwaardige kartografische famiiies.
Op grond van de verwantschap tussen de kommentaren van Laianne en Ravn en van het feit dat hun ideeen in
respektievelijk Parijs en Kopenhagen verwekt zijn, is het alleszins redelijk te veronderstellen dat de weg
w aar längs deze ideeen zieh van Frankrijk naar Denemarken verplaatst hebben, nagegaan kan worden. La-
lanne's gedachten waren een natuurlijk gevolg van zijn geestelijke achtergrond en studieen; Ravn miste deze
achtergrond: zijn intellektueel leven speelde zieh grotendeels af op het terrein van hydrografie en zeevaart,
en het is hoogst onwaarschijnlijk dat hij helemaal uit zieh zelf het denkbeeld van de isopletenkaart ontwikkeld
zou hebben (21)
Ik heb met mijn onderzoekingen weliswaar niet helemaal bereikt wat ik had willen bereiken, maar mijn ver
loskundige veronderstellingen zijn toch tot op zekere hoogte bevestigd door een mededeling van de heer Ib
Kejlbo van de koninklijke bibliotheek in Kopenhagen. In 1874 publiceerde het deense bureau voor statistiek
een nieuwe isopletenkaart van de bevolkingsdichtheid van Denemarken, vergezeld van herdrukken van de
kaarten van 1845 en 1855 (22)In een aantekening bij deze kaarten vinden we de volgende opmerking: "Deze
wijze van konstruktie werd voor het eerst voorgesteld door het lid van de kroonraad C.Andrae, en is voor
het eerst op een grotere schaal verwerkelijkt in de bevolkingskaarten van 1845 en 1855 van de hand van de
luitenant ter zee N. F.Ravn" (23)
C.Andrae, die van ongeveer dezelfde leeftijd was als Laianne, was evenals hij wiskundige en ingenieur (24).
Nadat hij een jaar in Frankrijk gestudeerd had, werd hij in de veertiger jaren professor in de topografie,
geodesie en wiskundige analyse aan de deense militaire akademie. Zeer waarschijnlijk had hij Laianne in
Frankrijk ontmoet, en in ieder geval zal zijn werk hem ertoe gebracht hebben regelmatig kennis te nemen
van de Comptes rendus (verslagen) van de Acadömie, waarin Laianne zijn ideeen uiteengezet had. Hij
bewoog zieh in politieke kringen, was enige tijd minister en heeft, in 1855, de evenredige vertegenwoordi-
ging in het deense parlementaire stelsel geintrodueeerd (25)In hun latere leven waren Andrae en Ravn in-
tieme vrienden. Het is mij niet mogelijk geweest hun relaties nauwkeuriger te achterhalen.
De doop
Dit verslag van de familie-achtergronden van de isopleet zou niet volledig zijn zonder enige bijzonderheden
over de doop, d.w.z. de naamgeving van het nieuwgeboren kaartsymboolDeze gebeurtenis heeft niet lang
op zieh laten wachten, waarbij echter noch Laianne noch Ravn geprobeerd hebben ouderlijke rechten te doen
gelden. In een lang artikel van 1858 verrichtte Emil von Sydow de plechtigheid. In zijn artikel over Ravn's
kaarten schreef hij"De auteur stell de krommen in zijn kaart terecht gelijk met hoogtekrommen, en aan-
gezien dit lijnen van gelijke hoogte zijn, oftewel hoogtelijnen of isohypsen, zouden we willen voorstellen lij-
nen van gelijke bevolkingsdichtheid de naam te geven van 'isopleten' (uit de griekse woorden isos en
pletos), waarbij we voor de konstruktie van deze lijnen gaarne de metode van luitenant ter zee Ravn in de
aandacht van de lezer aanbevelen.(26)
12
KB 34
