16. Cauchy: Rapport sur un memoire de monsieur
Leon Laianne, ayant pour objet la Substitution
de plans topographiques des tables numeri-
ques double entröe, in Comptes rendus
17, juli-december 1843, blz. 492-494.
De verhandeling van Laianne dateert van mei
1843, en hoewel het bovengenoemde kommissie-
verslag de aanbeveling deed tot publikatie in
het Recueil des savants etrangers,
is het daarin, voorzover ik heb kunnen nagaan,
nooit versehenen. Wel publiceerde Laianne na-
derhand een groot artikel geheten: Sur les ta
bles graphiques et sur la gcometrie anamor-
phique appliquee diverses questions qui se
rattachent l'art de l'ingenieur, in: Annales
des Ponts et Chaussees, tweede reeks,
1846, deel 11, 1, Mfemoires et documents,
no. 137, blz. 1-69.
17. Laianne, LeonSur la representation graphi-
que des tableaux meteorologiques et des lois
naturelles en ggnßral, een aanhangsel bij
Kaemtz, Ludwig Frederick: Cours com-
plet de metßorologie (vertaald door Ch.
Martins), Parijs 1843. Dit boek is naderhand
uit het frans in het engels vertaald en in 1845
in Londen versehenen.
18. Deze kaarten bevinden zieh tussen de blz. XVI
en XVII van de Einleitung bij de Statische
Tabellenwerke, nieuwe reeks, deel 12, duit-
se uitgavq Bureau voor statistiek, Kopenhagen
1857, blz. I-XLIII. Herdruk in 1874. Vgl. lite-
ratuurverwijzing 22.
19. Petermann, A. Die Verbreitung der haupt
sächlichsten Kulturprodukte der Vereinigten
Staaten von Nord-Amerika, in Petermanns
Geogr. Mitteilungen 2, 1856, platen
20-35.
BIJSCHRIFT VAN DE VERTALER
20. Luitenant ter zee Ravn: Bevölkerungskarten
über die dänische Monarchie, twee bladen op
de schaal 1 1 930 000, Kopenhagen, in:
Petermanns Geogr. Mitteilungen 4,
1858, 435. Hoewel de rubriek Neueste karto
graphische Literatur in dit zeer belangrijke
(thans oostduitse) tijdschrift anoniem ver-
scheen, is er weinig twijfel aan dat hij door
Petermann geredigeerd werd.
21Voor een levensbeschrijving van Ravn verge-
lijke men: Tops^e-Jensen, T.A. en Marquard,
EmilOfficerer i den Dansk-Norsk
sfietat 16 60- 1 814 og den Dansk
sgletat 1814-1932, 2 delen, Hagerup,
Kopenhagen 1935, deel 2, blz. 363-364.
22. Tillag til Statistik tabelwaerke,
tredie raekke, attende bind, inholdende Popu-
lationskaart over Kongeriget Danmark for
aaret 1870 samt for Aarene 1855 og 1845, Bu
reau voor statistiek, Kopenhagen 1874, blz.
1-8, drie kaarten.
23. Als 22, blz. 4.
24. Andersen, Einer: C. C. G. Andr a e publi-
cation l'occasion du centenaire
de sa nominalion de directeur des
Travaux göodesiques, Kopenhagen 1955.
25. Andrae, PoulAndrae and his invention
of the proportional representation
method (vertaling uit het deens door Vaughn
Meisling), gepubliceerd door de schrijver,
Kopenhagen 1926
26. Sydow, Emil von Der kartographische Stand
punkt Europa's am Schlüsse des Jahres 1858
in: Petermanns Geogr. Mittei
lungen 5, 1859, blz. 209-256. Literatuur
blz. 255.
Bijgaand artikel van de amerikaan Robinson is een vertaling van The genealogy of the isopleth, versehenen
in The cartographic journal van juni 1971, blz. 49-53, herdrukt in Surveying and mapping
van September 1972, blz. 331-338. De schrijver en de beide tijdschriftredakties hebben gaarne hun toestem-
ming gegeven voor het afdrukken van bijgaande, wellicht niet feilloze maar wel zeer doorwerkte vertaling
van de bejaarde plaatsvervangend voorzitter van de Kartografische sektie. Ik dank hierbij M. C. Breemans,
medewerker aan de kartografische afdeling van het laboratorium voor geodesie van de Technische hoge-
school in Delft, en F. J. Ormeling, wetenschappelijk medewerker voor kartografie aan de rijksuniversiteit
van Utrecht, voor het kritisch lezen van de vertaling en het voorstellen van verscheidene wezenlijke verbe-
teringen en aanvullingen
Het vertalen van het artikel van grootmeester Robinson, thans mede op nederlands aandringen voorzitter
van de Internationale kartografische vereniging, is voor mij aanleiding geweest voor een kleine bedevaart
naar het ontroerend-mooie zestiende-eeuwse gebouw van het Hoogheemraadschap Rijnland, Breestraat 59,
in de nog altijd hoogst indrukwekkende binnenstad van Leiden. Een zeer vriendelijk heer legde mij hier een
tiental kaarten van Pieter Bruinsz voor die in het kaartenarchief van het hoogheemraadschap bewaard wor
den, in het bijzonder no. 324, de in kartografisch milieu wereldberoemde kaart van het Spaarne van 1584 op
de schaal van ca. 1 17 000, met de eerste dieptelijnen uit de kaartgeschiedenis(Vgl. De oude archieven
van het hoogheemraadschap van Rijnland 1255-1857. Beknopte inventaris door mr. S.J.Fockema Andreae,
archivaris van Rijnland, Leiden 1933.)
De kaart blijkt een met waterverf gekleurde pentekening te zijn, op perkament. Dit perkament, vel van jonge
kalveren of Schapen zoals de geleerde lezer wellicht weet, bleek merkwaardig soepel als men bedenkt dat
het vierhonderd jaar oud is. Het is dun, en op het eerste gezicht en bij eerbiedige betasting nauwelijks van
goed modern papier te onderscheiden. De kaart ziet er in zekere zin uit alsof hij vorig jaar getekend is: inkt
en waterverf lijken niet of nauwelijks verkleurd. De tekening is overigens meer het werk van een eenvoudig
ambachtsman dan van een kunstenaar (voor zover deze onderscheiding zin heeft)Hij doet eerder denken aan
de zestiende-eeuwse dorpstimmerman dan een Dürer. Hij is lief, aandoenlijk, trouwhartig, meer dan grafisch
overweldigend.
14
KB 34
