DE AFSTAMMING VAN
DE ISOPLEET door Arthur H. Robinson, University of Wisconsin, Madison
- The genealogy of the isopleth werd vertaald door J. E .Romein -
Er zijn twee typen van isolijnen: de zgn. isometrische lijnen, zoals hoogtelijnen die de neerslag
zijn van metingen in bepaalde punten, en de isopleten, die gebaseerd zijn op verhoudingsgetallen
en relaties, zoals isolijnen van het aantal inwoners per Vierkante kilometer.
Het hiernavolgende opstel beschrijft de ontwikkeling van het geslacht der isolijnen vanaf het eerste
begin, de dieptelijn van de nederlander Bruinsz uit het jaar 1584, maar houdt zieh in het bijzonder
bezig met de isopleet: het eerste idee in 1845, de feitelijke geboorte in 1857, en de naamgeving
in 1859
Inleiding
In de kartografie zijn Symbolen de grafische tekens waarmee de kaartmaker met de kaartgebruiker in kon-
takt treedt
Evenals bij andere kommunikatiemiddelen kunnen we aannemen dat de ontwikkelingsgeschiedenis van veel
kaartsymbolen wordt gekenmerkt door een groter wordende ingewikkeldheid van vorm en een toenemende ge-
raffineerdheid in gebruik. Hoewel er ongetwijfeld veel uitzonderingen zijn op deze Stelling, hoeven we alleen
maar even te denken aan het voorbeeld van het eenvoudige plaatsbepalende puntsymbool van vroeger dagen:
het heeft verschillende oppervlakten en inhouden en betekenissen gekregen, en soms is het zo opgesplitst en
onderverdeeld, met kleuren en andere vlaksymbolen, dat men mag gaan twijfelen aan zijn waarde als kom-
munikatiemiddel
Gaf het eertijds alleen de plaats aan, de lokalisering, tegenwoordig geeft het vaak informatie over uiterst
ingewikkelde betrekkingen en verhoudingen. Een van de zeer prikkelende Problemen in de Studie van de ge-
schiedenis der tematische kartografie is het uitpluizen van de historische ontwikkeling van bekende Symbo
len: wie ze het eerst bedacht of gebruikt heeft, hoe ze vanuit een bepaald milieu of land naar eiders overge
plant zijn, en welke omstandigheden van invloed zijn geweest op hun ontstaan, verbreiding en groeiende
verfijning. Dit artikel houdt zieh bezig met de oorsprong van de isopleet.
Als we de tematische kartografie en zijn ontwikkeling bestuderen, zien we, zoals te verwachten is, dat vele
van de middelen waarmee we geografische feiten en relaties in beeld brengen, ontwikkeld zijn uit de symbo-
liek van de andere hoofdgroep van kaarten, de algemeen-geografische kaarten: d.w.z. die kaarten die een
grote hoeveelheid informatie over een groot aantal plaatsen willen geven, zoals de gebruikelijke atlaskaar-
ten, topografische overzichtskaarten en zeekaarten. Een nauwkeurige definitie van tematische kaarten is
bijzonder moeilijk te geven, maar laten we zeggen dat zulke kaarten betrekking hebben op een bijzonder aard-
rijkskundig onderwerp: de kenmerken van een bepaalde verspreiding of de relaties tussen twee of meer ver-
spreidingen. Een tematische kaart heeft over het algemeen vrij beperkte en precieze doeleinden, en de tema
tische kartograaf houdt zieh intensief bezig (of zou zieh bezig moeten houden) met het overbrengen van mede-
delingen en ideeen. De tematische kaart is eigenlijk het grafische evenbeeld van de aardrijkskundige verhan-
deling. De isopleet is een symbool uit de tematische kartografie dat zieh duidelijk ten dele ontwikkeld heeft
uit de symboliek van de algemeen-geografische kaart.
Zie het bijschrift van de vertaler achter dit artikel.
KB 34
5
