100 JAAR HYDROGRAFISCHE DIENST
>1V
Het eeuwfeest van de Hydrografische Dienst der Koninklijke Marine werd herdacht met de tentoonstelling
"Met lood en lijn" in het Maritiem Museum Prins Hendrik te Rotterdam. Het is zeker niet toevallig dat de
tentoonstelling te Rotterdam, nederlands drukste en grootste havenstad, werd gehouden want de geschiede-
nis der hydrografie is als alle historie in de loop der eeuwen gegroeid en loopt in feite parallel met die van
Nederland als zeevarende natie. Een land als het onze is, met zijn naar verhouding lange kustlijn en ondiepe
wateren, voor wat betreft zijn welvaart en voortbestaan in hoge mate afhankelijk van een veilige zeevaart.
Historie
Tegen het eind der Middeleeuwen, toen de Nederlandse scheepvaart zieh begon te ontwikkelen, zijn schippers
hun eigen praktische ondervinding op de Nederlandse kust en in de Europese wateren op schritt gaan stellen.
Vele mededelingen omtrent plaatselijke omstandigheden, gevaren in de zeegaten, enz. werden van elkaar
overgenomen en belandden tenslotte bij de auteurs der "leeskaarten".
Als oudste exemplaar van deze directe voorloper van de zeekaart der Nederlandse kusten geldt het zgn.
"Leeskaartboek" van 1531, getiteld "Die Kaerte van der Zee" van Jan Zeverszoon Creupel van der Schelling.
Tegen het eind der 16e eeuw kreeg de zeekaartering feitelijk pas een behoorlijke basis. Grote namen waren
Plancius, Mercator, Waghenaer, Ortelius en de Blaeu's.
De kaarten werden steeds nauwkeuriger, o.m. door de ontwikkeling van de driehoeksmetingmethode van de
Leidse wiskundige Snellius (1580-1626). De atlas "De Zeespiegel" (1635) van Willem Jansz. Blaeu werd
beroemd en bevatte zeer goede zeekaarten, ook van het gebied dat door de West-Indische Compagnie werd
bevaren. Nog beroemder werden de atlassen van de geboeders van Keulen onder de naam "De Nieuwe Groote
Ligtende Zeefakkel".
Vaak werden de Nederlandse activiteiten op hydrografisch-karteringsgebied uitgevoerd door marine-officie-
ren aan boord van marine-schepen. Het opnemen der Texelse zeegaten in het jaar 1796 door luitenant ter
F-j-srhint
-ik. ii*
v 4\jfoarn
Schiriv<
yHllli
duytten.
•ix A"'* --
■Di-mmi-us j'hict
"DfCile lahh
Styttn"
Miert
Sfhaacn 4
18
KB 36
