gebied beschouw een land, waarvan de bevolking haar natuur-
lijke hulpbronnen, zowel met betrekking tot mankracht als ma-
teriaal, niet gebruikt overeenkomstig de mogelijkheden, zoals
die enerzijds voortvloeien uit de ook haar ter beschikking staan-
de internationaal verbreide technische en wetenschappelijke
kennis en deze anderzijds bepaald en begrensd worden door het
totale spaarvermogen van het volk. Indien men zulkeen definitie
gaat uitwerken, dan komt men tot de conclusie, dat er ook mo-
gelijkheid voor overontwikkeling is, n. 1. de toestand waarin
een deel van de westerse wereld in de laatste jaren heeft ver-
keerd, en dat er ook onderontwikkeling mogelijk is in landen
waar het nationaal vermögen bij voorkeur buitenlands wordt be-
legd.
Ik wil mij in deze voordracht intussen niet nauwkeurig bezig-
houden met een deels economische, deels sociologische be-
schouwing over dit bijzonder moeilijke onderwerp, dat boven-
dien ook nog een politiek aspect heeft. Laat ik dus afstand doen
van de titel zoals die gesteld is, en mij eenvoudigweg beperken
tot de kartografische situatie in de landen die ik in 1957 heb be-
zocht. Trouwens, onderontwikkeld op kartografisch gebied houdt
niet eens altijd in: onderontwikkeld in algemene zin. Ik zag
daarvan op mijn reis een paar voorbeelden. Wij zijn geneigd
Australie niet tot de onderontwikkelde gebieden te rekenen. In
dien men de levensstandaard als maatstaf neemt, zou dat be
paald niet ger echtvaardigd zijn. Kartografisch is Australie be - J
paald nog wel een onderontwikkeld gebied. Aan het andere eind
van de reisroute ligt Turkije, dat naar de maat van het gemid-
deld inkomen der bevolking zeker wel onderontwikkeld is, doch
dat kartografisch een hoog ontwikkeld land is met een algemene
kaart 1 :25. 000, waar Australie nog in de verste verte niet aan
(denken kan. Zo zien wij dus, dat wij t. a. v. de kartografie dit
begrip onderontwikkeld nog veel minder licht kunnen hanteren
dan zulks in het algemeen reeds het geval is.
Wend ik mij nu in eerste aanleg slechts in grote trekken tot de
landen die ik bezocht, dan valt een groot verschil op tussen de
klassieke koloniale Aziatische gebieden zoals Pakistan, India
Birma en Indonesie, tegenover de landen, waarin het koloniale
bestel in het geheel geen invloed heeft uitgeoefend, zoals Thai
land en Perzie, of slechts gedurende een körte periode of met
gematigde intensiteit, zoals in Syrie en Irak.
In de voormalige kolonien hebben de koloniale besturen in het
algemeen uitstekende topografische diensten gevestigd.Wij ken
nen zelf het voorbeeld van de Topografische Dienst van Neder-
9
