37 6
topografische kaarten. Dat de minder talrijke hoofdverkeerswegen met rode kleur zijn
aangegeven is weliswaar niet in overeenstemming met onze smaak, maar stoort het
kaartbeeld toch niet. Dit laatste bijvoorbeeld in tegenstalling met het rode wegennet
op de topografische kaart 1 200 000. De groene kleur voor het bos is vrijwel dezelfde
als die welke toegepast is op de andere topografische kaarten. Voor de duinen is een
bruine kleur, ongeveer gelijk aan die welke op de stafkaart 1:50 000 daarvoor is
gebruikt, met succes toegepast. Het komt ons voor dat dit relief hetzelfde is als dat
wat op de stafkaart is gebruikt, dus zonder verdere generalisering. Het blijkt dat de
schaal 1 100 000 dit nog zeer goed toelaat.
De kans om met andere kleuren voor de stadsbebouwing te werken is niet aange-
grepen. We zien weer het bekende rood in plaats van het grijs of violetgrijs dat ons
op sommige buitenlandse topografische kaarten (Engeland) zo prettig aandoet.
De toepassing van respectievelijk punt- en lijnraster om het onderscheid tussen het
openwater (zee) en het binnenwater (in blauwe kleur) aan te geven mag geslaagd heten.
Ondanks de kleuren, gebruikt voor de aanduiding van bodemgebruik, bodemtoestand
en Symbolen, bezorgt het vele wit van de kaart ons een min of meer onbevredigd ge-
voel. We vinden een kaart pas volledig geslaagd in zijn voorstelling van de natuur-
lijke gesteldheid van het terrein, wanneer aan het gehele terrein een kleur is gegeven.
Dit behoeft geen opvallende kleur te zijn: een lichte bruingele of groengele tint is vol-
doende. (Zie bijvoorbeeld de gele tint op de Deense topografische kaart 1 100 000).
Men verkrijgt dan een zodanig effect dat men niet meer het gevoel heeft: dit is papier,
maar wel: dit is land.
Beschrijving
Het lettertype is hetzelfde als dat wat sedert tientallen jaren voor de topografische
kaarten wordt gebruikt: merendeels Bodoni. De gelegenheid om bij de verschijning van
een nieuw kaarttype ook een nieuwe letter in te voeren is niet benut. Wie op de
hoogte is van de grote kosten die het invoeren van een nieuw lettertype met zieh mee-
brengt zal begrip hebben voor het besluit om dit bij het oude (hoewel technisch ver-
beterd) te laten. Maar toch willen we naar aanleiding van het verschijnen van deze
nieuwe topografische kaart opmerken dat het Bodoni type naar onze mening te zwaar
is voor kaartenschrift. Onze smaak gaat meer uit naar een schrifttype dat minder zware
'poten heeft, en dünne 'opgaande' lijnen, die toch voldoende zwaar zijn om gerepro-
dueeerd te kunnen worden. Het Bodoni type is te massief in verhouding tot de zeer
dünne lijnelementen van de topografische tekening. Men kan hiermee zelf een proef
nemen door bijvoorbeeld enkele woorden uit de Nederlandse topografische kaart in een
Zwitserse topografische kaart te plakken, of omgekeerd. Omdat in de typografie weinig
lettertypen bestaan die aan alle bijzondere eisen die de kartograaf stelt, voldoen, zal de
•consequentie zijn dat het 'ideale' kaartschrift door het kartografische instituut zelf wordt
ontworpen. (Zoals bijvoorbeeld door de Eidgenössische Landestopographie is gedaan).
De hoeveelheid namen die op de nieuwe kaart 1 100 000 is aangebracht is aan-
zienlijk geringer dan op de stafkaart. Namen van wegen, landstreken en polders, van
waterlopen, boerderijen, enz., zijn spaarzaam gebruikt. Dit draagt er toe bij dat de
kaart 'open' is gebleven.
Uit het gehele kaartbeeld spreekt de bedoeling van de ontwerpers: te waken tegen
overlading. Wie een goede indruk wil opdoen van de wijziging van het stijlbesef in
de kartografie in de loop van de laatste vijftig jaren, die vergelijke een blad van de
Duitse topografische kaart 1 100 000, waarop het gebied van oostelijk Nederland voor-
komt met de thans voor ons liggende nieuwe Nederlandse kaart 1 100 000 van het-
