389
techmek. Het omvat het hele proces van vorm geven aan en afbeelden van de aard-
opper akte, weliswaar volgens bepaalde regels en daardoor niet te vergeliiken met de
vrije kunst, maar toch zo dat er bij de beschouwer een sprekend, levendig en tegeliik
exact beeld van de werkelijkheid ontstaat.
Wil men aan dat deel van de praktische kartografie, dat de reproductie en de
mervoor nodige tekentechniek omvat, een eigen naam geven dan zou men eerder
kunnen denken aan 'technische kartografie', aansluitend aan de Duitse term 'Karten-
techmek. T
A. J. Pannekoek
NASCHRIFT
De nevenbedoeling van mijn artikel: 'Moderne werkmethoden in de praktische karto
grafie was inderdaad het uitlokken van reacties als de bovenstaande. Het is verheu-
gend, dat Professor Pannekoek als eerste zijn gedachten over de plaatsbepaling van
de z.g. kaartreproductietechniek in de kartografie aan ons meedeelt. Wanneer nog ande-
i V'°Örg^a" wlIlen aansIuiten kan er een discussie ontstaan waaraan wij
in Nederland toch wel behoefte hebben: welke is thans de plaats van de kartografie
tussen de geo-wetenschappen en hoe verhoudt zieh in het bijzonder de reproduct.e-
techmek tot deze groepen. Indien de redactie van dit tijdschrift zulks wil toestaan zal
ik, nadat we van meerdere opvattingen kennis hebben kunnen nemen, daarop graag
nog eens in meer uitgebreide zin reageren. C. Koeman
BOEKBESPREKINGEN
*R,v,erkaart Bladverdeeling van de 2e herziening, 1 400 000, 1937 (bijgewerkt tot 1957).
II' «1 R'<ksT?terStaat Algemeene Dienst en Waterhuishouding. Rijksuitgave 2.-.
per exemplaar (Staatsdrukkerij- en Uitgeverij-bedrijf, 's-Gravenhage).
e"'Se ,tlid uitvefkocht en voor het publiek slechts te raadplegen bij
geLfkS oerrde ho n,r Hl T™ T de Riikswate"taat. Nu kan dus iedereen zieh weer
naar de Fl i h g, 7 van de stand van zaken 20nder een wandeling te moeten maken
on de h 7 bUrgWal °f n3ar de Van Uogenhoucklaan te 's Gtavenhage. Hoe blijft men Achter
op de hoogte van opmeuw te verschijnen bladen? Zou het niet iets voor dit Tijdschrift zijn om
officib'Iegeen7em! r"bnek,e' ™e,dln£ te make" van nieuw versehenen bladen van onze
orriciele en semi-officiele kaarten: van de topografische, de rivier- de zee- de waterstaats de
verscWjneif? b°demkaarten raet vermelding van jaar en eventueel maand van bewerking en
Het besluit tot een tweede herziening van de rivierkaart dateert van 1909. De hoekpunten van
het speciaal voor deze kaart ontworpen driehoeksnet worden sedert in coördinaten van de Rijks-
„ÄtT mt«edrukt- Sinds 1937 zijn de rivierkaartbladen in 5 series samengevoegd Van een
aantal bladen is reeds meer dan een uitgave versehenen, sommige zijn zelfs aan de vierde of viifde
uitgave toe; echter zijn er ook, welke dateren van 1920 en zelfs van nog vroeger.
De series zijn op het onderste gedeelte van de indexkaart afgedrukt met het jaar van de laatste
uitgave achter elk nummer en naam van het blad. Het is jammer, dat men voor de kaart zulk
arn7e7aCdgDr.aktieN h7 7^' Waardoor. he$ blad wat onhandelbaar is, tenzij men de kaart
voor h7 7 j a noorden van ons land weggelaten is, had men dat ook kunnen doen
zhn .Ad 4 en.daard00r f formaat wat kIeiner kunnen houden. Dit had nog kleiner kunnen
zijn, Indien de papierrand, nu 7 en 16 cm breed. wat smaller was genomen
met h7tth,U7 r'S 7 TV indexkaart> dat de kana^n ingetekend zijn als in open verbinding
z'odanig n"e 7 zake 77/^77 777"' da' d£ °Verige gegevens> raet d<= indexkaart als
zodamg met ter zake doende, vaak foutief worden weergegeven? De Braakman is als zeeboezem
volkomen juis t, weggelaten, maar Walcheren figureert als eiland; even erg is dat de L77g de
ning heeft van vöor de normalisatie. Het kruissteekteken voor de rijksgrens op onze officiele
kaarten^möge eensi vervangen worden door het internationalevan de IMWkaart of door
- van de ICAOkaart. Verder is mij opgevallen, dat op de kaart 's-Gravenhage met maar
verbTndlniTreepfstlat P het Staatsdfukkeri'" en Uitgeverij-bedrijf, 's Gtavenhage zonder
J. SCHOKKENKAMP
