308
werd voor het eerst tevens gebruik gemaakt van kartografische gegevens van de
N.N.G.P.M. i.
In 1936 werd door de Ned. Ind. Topografische Dienst een begin gemaakt met een
hoogst belangrijke arbeid, n.l. het verzamelen van gegevens betreffende de topografie van
Nederlands Nieuw-Guinea, met het doel dit verspreide- en heterogene materiaal te ver-
werken tot een en dezelfde kaartschaal (1 250 000).
Met deze kartografische bewerking en compilatie (de naam van Prof. dr A. J. Panne-
koek dient bij deze werkzaamheiden zeer zeker te worden vermeld) werd tegelijkertijd
de basis gelegd van de, voor de ontsluiting van Nederlands Nieuw-Guinea, zo belang
rijke nieuwe kaartserie 'Schatskaart op de schaal 1 250 000'. De eerste bladen ver
sehenen als werkkaart in zwartdruk, de volgende in bruindruk. In 1941 waren reeds
33 van de 54 bladen uitgegeven, waardoor de romp van Nederlands Nieuw-Guinea ten
naastebij was bedekt. Pogingan om deze officiele schetskaartkaartering van de romp uit
te breiden in de richting van de Vogelkop, teneinde aansluiting te verkrijgen met de
luchtkaartering van het concessiegebied van de N.N.G.P.M., werden door het uitbreken
van de oorlog verhinderd.
Wat betreff da vooroorlogse uitgaven van de Ned. Ind. Topografische Dienst wil ik
nog twee belangrijke feiten vermelden:
le. De uitgave in 1938 van het eerste officiele fotogrammetrisch bewerkte blad Tami-
naboean op de schaal 1 100 000. De details van deze kaart waren n.l. ontleend aan
luchtfoto's, welke waren opgenomen in 1936-1937 voor da N.N.G.P.M., de grondslag
was echter nog afkomstig van de zeekaart.
2e. De uitgave van de 'Schetskaart van Nieuw-Guinea schaal 1 2 500 000' bij het
boekwerk Nieuw-Guinea. In deze kaart, welke geheel Nieuw-Guinea omvat, werden alle
gegevens verwerkt, waarop maar enigszins beslag kon worden gelegd, zelfs die van de
nog niet beeindigde Archbold-expeditie naar het Centrale Bergland. De kaart is uitgege
ven in 1938 in een kleur, in 1939 in vier kleuren.
Kaartering tijdens de tweede wereldoorlog.
Door de Japanners is het bestaande kaartmateriaal intensief gebruikt, vele malen her-
drukt en 00k nog uitgebreid met twee series z.g. fotoschetskaarten op de schaal
1 100 000 van de door hen bezette kustgebieden. De eerste serie, gedeeltelijk reeds
vöör de Japanse bezettingstijd samengesteld, omvat hoofdzakelijk het gehele N.N.G.P.M.
concessieterrein, de tweede serie reikt, voor wat betreff de noordkust, ver buiten dit
concessiegebied.
Van de series Japanse kaarten op kleinere schalen dient nog de siecht uitgevoerde
schetskaart 1 500 000 in veertien bladen van westelijk Nieuw-Guinea te worden ver
meld.
Nu komt de Amerikaanse bevrijder als de belangrijkste kaartenproducent. Deze maakt
bij de samenstelling van zijn bladen zeer veel gebruik van eigen luchtfoto's an wel van
trimetrogoonopnamen. Dit zijn foto's welke zijn vervaardigd door een drietal camera's,
welke in onderling verband zodanig zijn gerangschikt, dat de middelste camera veirtikaal
hangt en de twee anderen, een hoek van b.v. 60° maken met de vertikaal omlaag foto-
graferende camera. De sluiters van deze drie camera's zijn synchroon afgesteld, zodat de
belichting gelijktijdig plaats vindt. Bij een dergelijk opnamestel wordt een strook van het
te fotograferen gebied opgenomen, die, loodrecht op de vliegrichting, zieh uitstrekt van
horizon tot horizon.
1 Door de N.N.G.P.M. was reeds een fotogrammetrische topografische kaart Oost-Vogelkop in
vier bladen op de schaal 1 100 000 samengesteld.
