Eekhoff hem uit de drootn hielp. Dit gebeurde pas nadat Eekhoff zo handig geweest was om,
ofschoon hij de kennis reeds bezat, eerst de kaarten van Frederik Muller (die ze in 1859 op de
veiling van Nijhoff gekocht had voor f 50,-te kopen en daarna pas aan hem mededeelde wat
hij gekocht had. De eer de plattegronden teruggevonden te hebben komt dus aan W. Eekhoff toe.
De Friese archivaris heeft ze niet voor zichzelf behouden, doch ze daar gedeponeerd waar ze thuis
hoorden: in de Rijksarchieven en in de Koninklijke Bibliotheek te Brüssel. Ten tijde van Eekhoff's
activiteiten was het bestaan van nög een serie van dergelijke ms. kaarten van van Deventer in de
Bibliotheca Nacional te Madrid niet bekend. Het is de Verdienste van de Belg Charles Ruelens
geweest deze in 1887 ontdekt te hebben. Daarmee is weer aangetoond dat de kennis die wij bezitten
van de belangrijkste bouwstenen van de kartografie van Nederland betrekkelijk jong is. Terwijl hier
voorts nog wel vermeld mag worden dat de kennis nog onvolledig is, ook wat betreft het werk
van van Deventer, b.v. waar het gaat om de vraag: welke van de kaarten zijn de originelen en
welke zijn de daarvan afgeleide, door hem getekende copieen: en ook nog: wat is de betekenis van
de zieh in Madrid bij de stedekaarten bevindende schetsen, de zgn. 'cartons'
Geen andere landen ter wereld kunnen zieh beroepen op zulk een volledige stadskaartering in een
zo vroege periode als Nederland en Belgie. Voor deze landen, met hun ingrijpende veranderingen
in de bewoningscentra, vormen de stadplans van van Deventer, vervaardigd in het midden van de
16e eeuw, documenten van onschatbare waarde. C. K.
Elsevier Wereldatlas, samengesteld door de Winkler Prins Redactie, met medewerking van M. E.
Dumont, J. Schokkenkamp en A. H. Symons. Elsevier, Amsterdam enz., 1959. 17 x 26 cm,
171 pp., krtn, tekst, tabn, Steden-, plaatsnamenregister. f 8.90.
Het 'ten geleide' in deze Elsevier Wereldatlas bevat enkele opmerkingen waarmee recensent
het niet eens is doch die beter in een ander verband eens besproken kunnen worden. Alleen deze
correctie: de redactie noemt de kaarten uit deze atlas „topografische kaarten", hetgeen bepaald -~
onjuist is.
In dit 171 bladzijden teilende werk bevinden zieh 29 kaarten, waaraan de originelen van Else-
vier's grote atlassen ten grondslag gelegen hebben, uiteraard tot op heden gereviseerd.
In kartografisch opzicht bieden de kaarten geen nieuws. Het kaartbeeld is zeer open gehouden.
De weinig kostbare schrapjesmethode voor de reliefvoorstelling is hier weer eens met succes
gebruikt. De kaarten zien er fris uit, waartoe het met de hand aangebrachte z.g. draadschrift
meewerkt.
Men moet deze atlas niet de hoge maatstaven van een studieatlas aanleggen. Ze is, o.a. door de
läge prijs, voor een groot publiek van jonge mensen bestemd en bevat ongetwijfeld het beste wat
voor zo'n läge prijs mogelijk is. De tekst, aangevuld met tabellen en thematische kaarten, geeft
elementaire geografische informatie, inclusief de ruimtevaart. Van deze tekst is eveneens gebruik
gemaakt bij de samenstelling van Elsevier's zakatlas.
Bij nauwkeurige vergelijking blijken er een enkele maal kleine verschillen tussen de overeenkom-
stige getallen in beide atlassen te bestaan. C. K.
Elsevier Atlas van de gehele wereld. Samengesteld door de Winkler Prins Redactie. Elseviers
Uitgevers Maatschappij, Amsterdam enz., 1959- 11,5 x 18 cm, 240 pp., krtn, namenreg. enz.
2.90, ingenaaid.
Een atlas in het formaat van de 'pocket'boekjes, hoewel dit kenmerk niet in de titel vermeld is.
Kaarten, foto's, tabellen en tekst, waarvan de laatste in telegramstijl. Het geheel samengeperst tot een
werkje dat als geografische encyclopedie ten behoeve van lager en middelbaar onderwijs toch wel
aanvaardbaar is. Kartografie Ieent zieh echter niet voor zakformaatuitgaven. De grens van de lees-
baarheid wordt overschreden (IJsland, blz. 82/83) en het fysisch beeld van de aarde ontbreekt
geheel, evenals thematische kaarten. Een atlas dus, waarin de kartografie ditmaal niet voldoende aan
haar trekken komt. C. K.
Grosser Herder Atlas, hrsg. von Prof. dr Carl Troll. Verlag Herder, Freiburg, 1958. 18x25,5
cm, XIV en 792 pp., 202 krtn, 32 fotopagina's. Prijs: in Leinen 122.DM, Halbleder 132.DM,
Halbfranz 137.DM. Speciale prijs voor bestellers en bezitters van een meerdelig Herder Lexicon
of Herders platenboek: Leinen 112.DM, Halbleder 122.DM, Halbfranz 127. DM.
Deze nieuwe Herder atlas is een goedgeslaagde combinatie van voortreffelijke kaarten, foto s
statistieken en tekst. De inhoud bestaat uit 76 fysisch-geografische kaarten, 125 thematische kaarten,
63 grote foto's, 126 körte ge'fllustreerde artikelen, en een register met 80 000 namen. Onder de
meer dan 150 wetenschappelijke medewerkers treffen we de namen van H. J. Keuning en H. Th.
