104
is beperkt. Wil men meer bereiken, dan zal men wel met de onderlinge bei'nvloeding
der kleuren (sub 2 en sub 4) rekening moeten houden en het ingewikkelder worden van
het lithografische werk moeten aanvaarden.
Dat we voor onze kaarten gebruik maken van een driekleurendruk, wil niet zeggen
dat wij deze methode voor alle gekleurde kaarten als de beste beschouwen. Het finan-
ciele voordeel van een gering aantal drukgangen is een aangename bijkomstigheid, be-
langrijker is dat het aantal kansen op ongelukken (pas-verschillen bij wisselende weers-
omstandigheden, inktverdeling, copieerfouten) minder groot is en dat men met de
kleuren kan 'speien', d.w.z. men kan de sterkte of tint van de grondkleuren iets. wijzigen
totdat het best bereikbare resultaat verkregen is. De kleuren van de kaartelementen
varieren, in de door de rasters gegeven onderlinge verhoudingen, hierbij mee.
Ongetwijfeld is het lithowerk dat aan elk van de drie platen besteed moet worden
omvangrijk, d.w.z. een groot deel van het oppervlak moet bewerkt worden. Maar dat
wordt ook weinig beter als men b.v. zes kleuren zou nemen, want ook deze moeten in
allerlei combinaties (dus op meerdere platen) toegepast worden. Bovendien wordt het
geheel veel ingewikkelder en bestaat de kans dat ongewild dezelfde kleur op twee ver-
schillende manieren verkregen wordt. Men kan dan ook niet met de kleuren speien
zonder kans op ongelukken. We passen dan ook alleen dan meer dan drie kleuren toe,
als daardoor werk bespaard kan worden of als de configuratie ons ertoe dwingt, b.v.
voor zeer kleine vlakjes. Wel passen we voor het aangeven van bijzonderheden ge
kleurde opdrukken toe. Tenslotte wijzen wij nog op de mogelijkheid om de rasters in
banen aan te brengen, afwisselend met volle kleuren of met wit waardoor gestreepte of
geblokte patronen ontstaan. De techniek die wij bij het gereedmaken van de drukvormen
toepassen werd niet zozeer door het bovenstaande maar in hoofdzaak door de beschik-
bare, of beter door de niet beschikbare apparatuur bepaald. Deze zullen wij in een vol-
gend artikel bespreken.
Tenslotte hebben we, uitgaande van de gedrukte kleurenschaal, een mengschema voor
ecoline ontwikkeld, waarbij alle kleuren uit het Schema door mengen van drie standaard-
oplossingen en water nagebootst kunnen worden. Behalve dat het op deze manier moge-
lijk is een vrij natuurgetrouw model van de te drukken kaarten te maken, is daarbij ook
de, voor het mengen van de kleuren benodigde tijd zeer aanzienlijk bekort. De kleuren
van de niet voor de druk bestemde, met ecoline in te kleuren kaarten worden sindsdien
ook aan de hand van dit Schema vastgesteld.
Literatuur
1. Acic (Aeronautical Chart Information Center), Air Photographic Charting
Service (Mats), United States Air Force, St Louis 18 (Missouri), Second Arsenal
Standardization and Production of screen tints. Second International Cartographic Conference
paper, Evanston (Illinois), 15 June 1958.
2. Foster, Ross J., (Acic), cor. '59.
3. Hickethier, A., Farbenordnung Flickethier Hannover, H. Osterwald (1952).
4. Eintausend (Farbtöne) aus drei (Normalfarben)zehn Farbtafeln als Mischvorlagen nach der
Farbenordnung Hickethier, Celle' 53, Hostmann-Steinberg Druckfarben, (in twee uitvoeringen:
hoogdruk en offsetdruk, niet in de handel).
5. Judd, Deane B., Color in Business, Science and Industry. New York, John Wiley Sons
Inc., 1952.
