105
ieder geval moeten echter die kleuren vermeden worden, welke op generlei wijze in
verband staan met de aard van het verschijnsel. Het onder een noemer brengen van
de uitbeelding van een verschijnsel en van de te kiezen kleur is onafhankelijk van de
hoeveelheid kleuren die ter beschikking staan. Ook hier moeten we de tegenstelling
tussen warme en koude kleuren laten spreken en een kleur kiezen die aansluit bij het
karakter van het object. Zo moet men bv. goud, koper, aardolie en kleding met een
warme kleur weergeven. Staat bruin ter beschikking, dan zal men deze kleur kiezen
voor alles wat te maken heeft met de voedselvoorziening. Ook meststoffen geeft men
met deze kleur weer. Blauw is de kleur voor ertsen en voor de producten van de
metaalindustrie. Industrie-producten krijgen de kleur rood, terwijl men violet gebruikt
voor de gegevens, die een tussenpositie innemen en die zowel in rood als in blauw
weergegeven zouden kunnen worden. (Violet is overigens de officiele kleur voor de
aanduiding van radiumhoudende dementen).
In diagrammen en bij het verwerken van statistische gegevens in gekleurde meet-
kundige figuren moeten kwantitatieve tegenstellingen van een onderwerp steeds uit-
gebeeld worden door een kwalitatieve verandering van een kleur.
Om tenslotte het belangrijkste te onderstrepen, zij gewezen op de bijzondere beteke-
nis van de kleurentoepassing voor kaarten, waarop een ontwikkeling van bepaalde ver-
schijnselen wordt voorgesteld. Een mozai'ek bestaande uit vlakken met verschillende
kleuren in verschillende tinten tezamen met Signaturen en kaartschrift schept vele
mogelijkheden voor het karakteriseren van bepaalde verschijnselen. Op gekleurde vlak
ken kunnen schrapjes of rasters in de richting van bewegingslijnen aangebracht wor
den, waar overheen vervolgens een andersgekleurde arcering, schrift en Signaturen
kunnen worden gedrukt. Een dergelijke methode kan in het bij zonder op staatkundige
kaarten territoriale ontwikkelingen verduidelijken. In dit verband denke men aan de
politieke kleurgeving op staatkundige kaarten. Er bestaan hiervoor geen criteria waar
men bij de kleurentoepassing rekening mee heeft te houden; op grond van de voor-
gaande beschouwingen zal men echter voor de kleuren van eilandstaten (bv. Engeland)
contrastkleuren met blauw kiezen en voor kleine staten kleuren met een grote intensiteit
gebruiken.
Doordat een kaart een voorstelling geeft van verschijnselen uit geografie, economie
en sociologie in hun onderlinge relatie's zijn we in de gelegenheid om uit een kaart
niet alleen de huidige situatie af te lezen, maar ook om met het oog op de toekomst
conclusies te trekken. Zonder de kleur als kartografisch hulpmiddel en zonder haar
betekenisvolle expressievermogen zou voor dat doel de grootte van iedere kaart te
klein zijn. Door de mogelijkheden van uitdrukking die de toepassing van kleuren in
de kartografie met zieh meebrengt groeit iedere kaart buiten haar kader in de ruimte,
tot een levend geheel en tot een begrip dat met oog en geest bevat kan worden.
K.N.A.G. LXXIX
8
