C. KOEMAN
RESTAURATIE DOOR MIDDEL VAN OVERTEKENEN VAN
EEN BRABANTSE MANUSCRIPTKAART UIT DE 18E EEUW
104
In het Gemeentearchief van Tilburg bevindt zieh de: „Kaarte der heerlykheeden van
Tilborg en Goirle", getekend door Diederik Zijnen in 1760 naar de opmetingen van
de landmeter Daniel Verhoeven, verricht in 1732. De schaal van de kaart is ca.
1 :4500. Het formaat is 315x415 cm L
Deze grote manuscriptkaart verkeert in zeer siechte Staat: het papier is bruin gewor
den door de langdurige inwerking van het licht, is bovendien in hoge mate beschadigd
de tekst en de tekening zijn op vele plaatsen vervaagd. Restauratie van het origineel is
eigenlijk onmogelijk. Fotografering biedt geen uitkomst voor het herstel van de ver-
vaagde tekening.
Dank zij de toewijding en de bekwaamheid van de heer L. Langeweg, ambtenaar
aan het Gemeentearchief van Tilburg is dit belangrijke document voor de Studie van
de oude topografische gesteldheid van Noord Brabant voor de toekomst bewaard ge
worden. De heer Langeweg heeft nl. de kaart geheel in handwerk gecopieerd, daarbij
de oude stijl van de tekening en het schrift nauwkeurig navolgend. Deze arbeid nam
meer dan duizend uren in beslag. Het resultaat was een calque van de grote kaart op
Codatrace, in een kleur weliswaar, maar beter dan het oorspronkelijke, beschadigde
exemplaar.
Van deze calque kunnen dus gemakkelijk fotografische- of diazocopieen vervaardigd
worden. Bovendien werd een verkleinde fotografische copie op J4 der wäre grootte
vervaardigd, waarvan eveneens reprodueties afgeleid kunnen worden. (Voor inlichtingen
omtrent de mogelijkheid om copieen van deze kaart te verkrijgen wende men zieh tot
het Gemeentearchief, Paleis-Raadhuis, Tilburg).
Over de plaats die de kaart van Diederik Zijnen in de geschiedenis van de karto-
grafie van Noord Brabant inneemt zij in het kort het volgende meegedeeld
De meting dateert uit 1732. Dat is dus bijna twintig jaar voor de kaarteringen van
de Hattinga's in dit gewest. (De atlas van Staats-Brabant van de Hattinga's werd
in 1751 voltooid) 2. De bewerking door Diederik Zijnen in 1760 zal wel niet veel
van de oorspronkelijke situatie veranderd hebben. Pas in 1790 kaarteerde Hendrik
VERHEES de heerlijkheid Tilburg en Goirle weer opnieuw 3.
Over de maker, Diederik Zijnen, deelt de heer L. Langeweg mij het volgende
mede
„werd geboren te Rotterdam op 26 april 1730, als zoon van de schoolmeester
Johannes Isaak Zijnen en Anna Maria Stolk. Diende als militair-ingenieur in
Brabant, waar hij in 1757 o.a. de verdedigingswerken van Bergen op Zoom kaar
teerde. Diende later in Cochin, waar hij, in de rang van kapitein-luitenant-ingemeur,
als hoofd der artillerie fungeerde. Uit die tijd dateren zijn tekeningen van de ves-
tingwerken der stad Cochin L Hij overleed aldaar in 1768.
1 Besproken door Dr. Fr. Leijden Historisch 1'ijdschrift, XVI (1937), pp. 221-251).
2 J. Keuning, De Hattingens (T.A.G., LXXV (1958), p. 109)-
3 Beschrijving in Bossche Bijdragen, XVI (1938-1939), p. 274; zie ook: S. J. Fockema
Andreae, Geschiedenis der Kartografie van Nederland (1947) p. 61. Afbeelding in Van Heidorp
tot Industriestad (Tilburg 1955), pp. 16-17.
4 Algemeen Rijksarchief, Inventaris Leupe nrs. 901 en 914.
