BERICHTEN UIT DE KARTOGRAFIE
571
wil maken ten zeerste kan aanbevelen. Bovendien zou hij bij het onderwijs in de verkeersgeografie
uitstekende diensten kunnen verrichten. Door zijn jaarlijks opnieuw verschijnen is hij in sommige
opzichten een goede en goedkope bron voor kaartenmakers. J. Schokkenkamp
VERSLAG VAN DE STUDIEDAGEN VAN DE KARTOGRAFISCHE SECTIE VAN HET
KONINKLIJK NEDERLANDSCH AARDRIJKSKUNDIG GENOOTSCHAP, GEHOUDEN OP
8 T/M 11 APRIL 1963
In afwijking van de in de vier voorgaande jaren gehouden studiedagen, waarop een bepaald
onderdeel van de kartografie in voordrachten en oefeningen werd behandeld, droegen de thans
gehouden studiedagen het karakter van een studiere!r. 54 Deelnemers verzamelden zieh daartoe op
8 april in Arnhem om vandaar gezamenlijk per toerwagen naar de te bezoeken instituten in Duits-
land te reizen. Om 9-30 uur vertrek uit Amhem naar het eerst te bezoeken instituut in Bad Godes
berg bij Bonn, het Institut für Landeskunde und Raumforschung. Ongeveer 14.00 uur werd het
gezelschap ontvangen door de directeur van dit instituut, Prof. Dr. E. Meynen. Deze gaf allereerst
een overzicht van het arbeidsterrein van zijn instituut: het ontwerpen en de kartografische uit-
voering van thematische kaarten; het verzamelen en ter beschikking stellen van wetenschappelijke
literatuur en het uitgeven van periodieke publikaties Over de kennis der landen behorende tot het
Duits-sprekende deel van Midden-Europa.
Tijdens zijn inleiding ging Prof. Meynen nader in op de begrippen van thematische voorstel-
lingen en besprak de kartografische uitdrukkingsvormen aan de hand van enige thematische kaarten
en kartogrammen, o.a. kaarten ten behoeve van de ruimtelijke ordening, uitbreidingsplannen, ruil-
verkavelingen, kaarten van het bodemgebruik, de waterhuishouding, gemeentegrenzenkaart, karto
grammen van bevolkingsspreiding, energievoorziening, etc.. In een körte pauze werd gelegenheid
gegeven de tentoongestelde kaarten te bezichtigen. Ook was een deel van de talrijke door dit insti
tuut uitgegeven publikaties ter inzage neergelegd. Tenslotte volgde tot 18.00 uur een rondleiding
door de verschillende afdelingen van het instituut (kartografie, fotografie, bibliografie, kaarten-
verzameling)Des avonds was er gelegenheid tot onderlinge gesprekken van de deelnemers aan de
studiereis.
De volgende dag, dinsdag 9 april, werd van 9.00-13.00 uur een bezoek gebracht aan het Lan
desvermessungsamt Nordrhein-Westfalen, ook gevestigd in Bad Godesberg. De plaatsvervangend-
directeur Dipl. Ing. G. Ottweiler ontving het gezelschap en gaf een overzicht van de werkzaam-
heden die door zijn dienst verricht worden: het vervaardigen van topografische kaarten van het
gebied Nordrhein-Westfalen op verschillende schalen (1:25 000, 1:50 000, 1:100 000) en in
verschillende uitvoeringen (meer of minder kleuren) en van de daarbij gevolgde werkwijzen en
reproduktietechniek. De werkwijze bleek vrijwel geheel overeen te komen met de door de Neder-
landse topografische dienst gevolgde. De dienst verzorgt ook nog de uitgave van enige van de
topografische kaart afgeleide bijzondere kaarten (wandelkaarten en wegenkaarten 1 50 000 en
1 100 000, hydrografisch-morfologische kaarten, overzichtskaarten op kleinere schalen 1 100 000,
1 200 000, 1 300 000 en 1 500 000).
Tijdens de rondleiding door het gebouw werd het in de inleiding behandelde nog eens (deutsch
gründlich) aan de hand van kaarten en tekenstukken toegelicht. Aan alle deelnemers werd een
viertal topografische bladen uitgereikt. Na de lunch volgde om 14.30 uur een uitstapje naar
Königswinter, waar gelegenheid werd gegeven een wandeling te maken naar de Drachenfels. Om
17.00 uur vertrek naar Lippenreihe über Oerlinghausen, ongeveer 20 km N.O. van Gütersloh,
aankomst 23.00 uur.
Woensdag 10 april bezoek aan het Kartographisches Institut Bertelsmann te Gütersloh, een
kartografisch instituut op commerciele basis, onderdeel van de Uitgeverij C. Bertelsmann. Het
kartografisch instituut, een nog jonge onderneming (opgericht in 1956), telt 40 vaste medewerkers
onder directie van Dr. W. Bormann. Het verzorgt de uitgave van verschillende atlassen Der
grosze Bertelsmann Weltatlas, Kleiner Bertelsmann Welatlas, Bertelsmann Hausatlas) en ook
publikaties op kartografisch gebied Internationales Jahrbuch für Kartographie, Kartographische
Nachrichten). De Uitgeverij Bertelsmann heeft meer dan 5 000 medewerkers in dienst. Behalve
de uitgave van boeken voor een boekenclub (2)4 miliioen leden) vervaardigt zij ook grammofoon-
platen. Dit alles werd medegedeeld door Dr. Bormann, die de bezoekers ontving met een in
leiding v66r de rondgang door het bedrijf.
Van 10.00-13.00 uur werden de verschillende afdelingen van het kartografisch instituut be-
zocht. Een indruk werd gegeven over de hoeveelheid werk die moet worden verzet om een atlas-
blad samen te stellen uit wel zeer vele gegevens (nationale atlassen en kaarten, reisgidsen, kranten-
