263
BESPREKINGEN
Nieuwe Winkler Prins Atlas. Samenge
steid door het geografisch en kartogra-
fisch instituut Elsevier. Elsevier, Amster
dam-Brüssel, 1963, f 59,50. Inhoud:
Compendium met vele kaarten in twee
kleuren, 108 pp., 78 pp. met kaarten in
Bagrow, L. und R. A. Skelton, Meister
der Kartographie. Safari Verlag, Berlin,
1963. 579 pp.. 76 i 11. in de tekst, 116
ill. op kunstdrukpapier in halftoon, 22
gekleurde ill. op kunstdruk in halftoon.
DM 90.—.
Dit boek is een herdruk van het in 1951,
eveneens bij de Safari Verlag versehenen Ge
schichte der Kartographievan L. Bagrow,
bewerkt en aangevuld door R. A. Skelton,
Superintendent of the Map Room in het
British Museum. Bagrow's boek was reeds
lang uitverkocht. Het was gedrukt op siecht
papier, de illustraties waren niet mooi en het
had een voor de auteur treurige voörgeschie-
denis beleefd: de drukvellen, die in 1943
reeds gereed waren, werden in 1944 bij het
bombardement van Berlijn vernietigd. Daar-
door moest het boek opnieuw gemaakt wor
den door de bijna zeventigjarige Bagrow.
Deze grote geleerde op het gebied van de ge-
schiedenis der kartografie heeft op die hoge.j
leeftijd, en bovendien zeer gehandicapt door
het verloren gaan van een groot deel van zijn
prive documentatie, niet meer de noodzakelijke
accuratesse kunnen opbrengen die zijn vorige
werken zo voortreffelijk gesierd hebben. Toch
was zijn Geschichte der Kartographie een der
beste samenvattende boeken over dit onder
werp geworden, waarnaar door velen ge-
grepen werd, al was het alleen maar om het
achterin gedrukte repertorium van kartografen
te raadplegen. Dit repertorium (Verzeichnis
der Kartographen) werd in 1958 00k opge-
nomen in het boek: Mappae Mundi, die gei
stige Eroberung der Welt, van de veelschrijver
Joachim G. Leithäuser, eveneens bij de Sa
fari Verlag uitgegeven. Behalve deze Ver
zeichnis werden 00k vele illustraties en het
grootste deel van de tekst uit Bagrow's boek
in het oppervlakkige werk van Leithäuser
overgenomen. De in 1952 tot Zweed genatu
ral iseerde Bagrow (varr geboorte Rus, was
hij van 1918-19J2"*HTatenloos geweest) is in
1957 in Den ^Haag overleden. Hij heeft zieh
dus niet tegen het deformeren van zijn boek
kunnen verzetten en hij heeft 00k niet een
herziening van zijn oorspronkelijk werk kun
nen voorbereiden. Zulk een herziening wäre
echter wel gewenst geweest, want zonder te-
kort te doen aan de uitstekende eigenschap-
pen van zijn Geschichte der Kartographie
moet toch gewezen worden op de vele fouten
en onnauwkeurigheden die er in de tekst
voorkomen. Nu mocht men verwachten dat
deze fouten door de bewerker R. A. Skelton
verzameld zouden worden om ze in de nieu-
we uitgave die thans voor ons ligt te kunnen
elimineren. Dat is helaas niet gebeurd. We
weten niet waaruit de medewerking van Skel
ton precies heeft bestaan: er zijn vele namen
van Engelse kartografen aan het Repertorium
toegevoegd en het aantal illustraties is uit-
gebreid; de Engelse tekst zal door hem na-
gezien zijn en enkele gedeelten zijn herschre-
ven of geheel nieuw, zoals hoofdstuk(je) 15:
Die frühesten Karten der Neuen Welt. Maar
de onnauwkeurigheden en de vele fouten irr*
data etc. zijn niet verbeterd. De meeste
lezers zullen dat niet merken. Maar hij die
zieh beroepshalve met de geschiedenis der
kartografie bezig houdt komt herhaaldelijk
voor de onaangename situatie te staan dat de
inhoud van dit boek niet overeenstemt met
de door hem geraadpleegde bronnen. (Een
van de bronnen voor de biografie van Neder-
landse kaartenmakers en -uitgevers is bijv. het j
werk van Kleerkoper en Van Stockum:
De boekhandel te Amsterdam, vnl. in de 17e
eeuw, 's Gravenhage, 1914-'16; dit werk werd
niet door Bagrow en wordt niet door Skel
ton in de litteratuuropgave vermeld). Voor
een algemeen orienterende Studie is het hier
besproken boek uitstekend geschikt. Het is
echter geen handboek, hoewel de pompeuze
omvang dit zou kunnen suggereren. Een hand
boek of een „Algemene geschiedenis der kar
tografie" is nog niet geschreven. Dit zou in
ploegverband gemaakt moeten worden, want
het gebied is te groot om door een geleerde
overzien te kunnen worden. We zijn toch wel
geneigd om dit boek van Bagrow-Skelton
als een aanwinst te beschouwen. al wäre het
alleen al om de internationale uitgave in de
Engelse taal die bij C. A. Watts Co. te
London en bij de Harvard University Press
te Cambridge, Mass. versehenen is. Het zou
00k niet billijk zijn om zo'n rijk geillustreerd
werk dat zoveel omvat en dat zoveel nuttige
literatuuropgaven verstrekt tengevolge van de
onvoldoende controle van de details af te
breken. Wie zieh voor de documentatie van
fouten interesseert, kan bij ondergetekende te-
recht. C. K.
