r
G. J. ZUIDHOEK1
HET GEBRUIK VAN PLANS EN TOPOGRAFISCHE KAARTEN
BIJ EEN SOCIAAL-ECONOMISCH BUREAU VAN EEN STEDE-
BOUWKUNDIGE AFDELING
,- v'f^y^/AP./v/
Het is als inleiding tot dit ontwerp nuttig iets te verteilen over de toepassingen
van de kaart door de ontwerper i.e. de stedebouwkundige architect.
Wanneer de ontwerper gebruik maakt van kaartmateriaal zal hij zieh allereerst be-
raden over de geeigende schaal. Deze hangt af van de aard van het ontwerp. Ontwerpt
hij een stadswijk, dan zal hij meestal een ondergrond 1 10 000 of 1 5 000 nemen. Moet
hij een groep bouwblokken saneren en voor een beperkt gebied dus een nieuwe stede
bouwkundige visie geven, dan gebruikt hij wellicht 1 1000. Ook doorbraken kunnen
het onderwerp van zijn Studie zijn en dan zullen afhankelijk van de grootte van het
gebied de schalen 1 1000 of 1 2500 voor hem de meest gewenste zijn. Kenmer
kend voor zijn kaartgebruik is, dat hij veelal over de kartografische ondergrond een
transparant stuk papier legt waarop geschetst wordt, zodat de kaart zelve intact blijft.
De resultaten van het werk van de stedebouwkundige ontwerper: de uitbreidings-
plannen (in hoofdzaak, zowel als in onderdelen), wederopbouw-, sanerings-, stadsver-
nieuwings- en doorbraakplannen, moeten om rechtskracht te krijgen gedrukt worden op
een kadastrale ondergrond. De hieromtrent bestaande wettelijke voorschriften leiden
dus tot een grote afname van kaarten, die op een kartografische afdeling, b.v. van de
Topografische Dienst of op de onderafdeling 'Kaart van Amsterdam' van de Dienst
der Publieke Werken van Amsterdam tot stand zijn gekomen.
Het is in het kader van dit artikel niet wel mogelijk uitputtend na te gaan voor wel
ke doeleinden de topografische ondergronden op allerlei schalen bij diverse bureau's
in Nederland toegepast worden. Ik bepaal me daarom zeer bewust tot de afdeling Stads-
ontwikkeling van de Dienst der Publieke Werken te Amsterdam, dus tot een stedebouw-
kundig bureau. Om het arbeidsterrein nog scherper af te bakenen, nemen we van het
zo juist genoemde stedebouwkundig bureau een onderafdeling: het Studiebureau, ook
wel genoemd survey of de sociaal-economische afdeling.
Het is dienstig allereerst duidelijk te maken wat het Studiebureau, de sociaal-econo
mische onderafdeling, voor werkzaamheden verricht. Ik baseer mij hierbij op de inau-
gurele rede, die Prof. ir. Th. K. van Lohuizen in 1948 uitsprak over de eenheid van
het stedebouwkundige werk en de openbare les, die Prof. ir. L. H. J. Angenot hield
ter gelegenheid van de instelling van de afd. Stedebouwkundig Hoger Onderricht aan
de Academie van Bouwkunst te Amsterdam in 1957.
Als we de totstandkoming van een enigszins belangrijk stedebouwkundig ontwerp
nagaan dan kan men niet volstaan met te zeggen, dat een stad doelmatig moet zijn in-
gericht. Een stad is niet uitsluitend een concretisering van architectonische verhoudingen.
Er zal ook harmonie moeten zijn tussen het leven van de bewoners in al zijn uitingen
en de vorm waarin dit zieh als het wäre kristalliseerthet stadsorganisme.
Er zullen allerlei juiste verhoudingen moeten worden geschapen. Er zal een juiste
verhouding moeten zijn tussen de oppervlakte der werkterreinen van welke aard dan
1 G. J. Zuidhoek, Technisch Hoofdambtcnaar bij de Dienst der Publieke Werken, afdeling
Stadsontwikkeling, Amsterdam.
