228
J. A. C. E. VAN ROERMUND
reproductiedienst. Hij Voerde de steendruk in en heeft internationale roem verworven
door zijn 'reliefmethode', een fraaie wijziging op de 'Schraffenmethode' van Lehmann.
Onder zijn leiding zijn vrijwel alle manuscriptkaarten van de Zuidelijke Nederlanden
tot stand gekomen en tevens de manuscriptkaarten op schaal 1 14 400 als resultaat
van de commissie tot het vaststellen van de grensscheiding tussen de Nederlanden en
Frankrijk (van 1816-1820).
Als derde persoon kan genoemd worden de Heer C. A. Eckstein, directeur van de
Topographische Inrichting van 1878-1908. Als graveur in 1857 begonnen, heeft hij
zieh opgewerkt tot deze hoge funetie en wist zijn inrichting op een zeer hoog niveau
te brengen, waarvoor hij op een 15-tal internationale congressen de hoogste onderschei-
dingen ontving.
Verschillende werkmethoden zijn door hem ontwikkeld. Zonder in details te treden
mögen genoemd worden: het koolbeeld op steen als voorloper van de huidige copie,
de heliogravure op steen en de typo-heliogravure. De belangrijkste uitvinding was wel
zijn etsmethode, waarmede hij alle kleuren en tinten kon drukken, die op een kaart
gewenst werden. Hij gebruikte hiervoor slechts drie drukstenen, een voor blauw, een
voor rood en een voor geel. Men kan deze methode beschouwen als voorloper van de
huidige raster-vierkleurendruk. De toepassing van de fotografie is wel door Eckstein
verder ontwikkeld, doch de allereerste toepassing hiervan moet worden toegeschreven
aan generaal-majoor Besier, omstreeks 1865.
Van de moderne tijd, dus vanaf 1932, welke gekenmerkt wordt door de luchtfoto
als bouwsteen van de kaart, kan in dit verband de naam genoemd worden van kolonel
C. A. J. von Frijtag Drabbe. Hij heeft zieh voor de invoering van de luchtfoto sterk
beijverd en deze met woord en geschrift gepropageerd voor vele takken van wetenschap.
Hij mag pionier genoemd worden van de luchtfoto-interpretatie.
Voor het eerst in de historie is een jubileum van deze dienst gevierd. Bij het 100-
jarig bestaan was er oorlog, bij het 125-jarig bestaan stond weerom een oorlog voor de
deur. Bij dit 150-jarig bestaan was er gedacht aan een luisterrijke viering. Nu was het
echter de bestedingsbeperking welke de directeur hierin belemmerde en waardoor het
uitgeven van een gedenkboek niet kon doorgaan. Op een bescheiden, doch stijlvolle
wijze is in de ochtend van 18 februari een bijeenkomst gehouden met het voltallig per-
soneel, waar de directeur, de kolonel W. F. den Hengst, een herdenkingsrede hield
en aan het personeel een blijvende herinnering werd aangeboden. 's Middags werd een
reeeptie gehouden, waar vele prominenten van wetenschappelijke, civiele en militaire
zijde de directie kwamen complimenteren. Een historische tentoonstelling gaf een dui-
delijke indruk van een rijk verleden. Aan de Organisatoren van deze herdenking, Ir.
L. van Zuylen en Ir. J. v. d. Linden en enkele andere personeelsleden is daarvoor veel
dank verschuldigd.
Reeds voor het bekend worden van het feit dat geen gedenkboek kon worden uit-
gegeven, is door meerdere leden van het personeel, veelal in vrije tijd, Studie gemaakt
van de archiefstukken omtrent de geschiedenis en de werkmethoden van de dienst. Wij
hopen in de eerstvolgende afleveringen van de vakliteratuur geregeld stukken te doen
verschijnen, welke in totaal de inhoud van het gedenkboek zouden hebben uitgemaakt.
Dit dringt te meer omdat tot op heden nooit een volledig historisch overzicht van de
Topografische Dienst is geschreven.
Met de hoop uit te spreken dat dit mijn collega's mag gelukken heb ik mij in het
bovenstaande kunnen beperken tot slechts een globaal historisch overzicht.
J. A. C. E. van Roermund i
1 Ir. J. A. C. E. van Roermund, Onderdirecteur van de Topografische Dienst.
