190
KARTOGRAFISCHE SECTIE
In juli zullen de Kartografische Mededelingen niet verschijnen. De eerstvolgende af
levering komt in Oktober.
191
B. Cb. WEKKER1
DE KAARTERING VAN SURINAME
Ten geleide
Een ieder die Suriname thans bezoekt, komt tot de conclusie dat daar 'iets gaande is'.
Dat 'iets' uit zieh in een bepaalde sfeer, uitvloeisel van het feit dat op allerlei gebied
ontwikkelingswerk met woord en daad wordt aangevat. Vele onderdelen van dit ont-
wikkelingswerk vragen om kaarten. Aan de orde is dus ook de taak om de Surinaamse
kaarten een meetkundige grondslag te verschaffen en op een leest te schoeien, die aan
de moderne eisen voldoet. Bij de aanvang van daarmee gemoeide werkzaamheden is het
dienstig en belangwekkend de geschiedenis van de Surinaamse kartografie de revue
te laten passeren, een geschiedenis die op haar eigen wijze iets afspiegelt van de bewogen
historie van Suriname sinds de ontdekking van de „wilde kusten der Guyana s.
Het initiatief van de heer Wekker, Hoofd van het Centraal Bureau Luchtkaartering,
tot het schrijven van dit artikel verdient daarom alle waardering.
Ir. W. J. J. Snijders
Direkteur van Opbouw
Suriname is voor 80 bedekt met tropisch oerwoud. Daar lopen geen ontsluitings-
wegen door en de weliswaar brede rivieren worden op 100 150 km van de kust zeer
moeilijk bevaarbaar wegens het voorkomen van woeste watervallen en stroomversnel-
lingen. Het is dus begrijpelijk dat de landmeters en geografen zieh tot het eind van de
19e eeuw voornamelijk hebben beperkt tot de kustvlakte met name Paramaribo en
omgeving alsmede de plantage-gebieden längs de benedenloop der rivieren.
Zo dateert de eerste kaart van Suriname die op metingen berust uit 1671; zij wordt
toegeschreven aan de Nederlandse landmeter Willem Mogge. Deze kaart strekkende
tot 4° 45'N.B., getekend in een schaal van "6 mijlen of te 4 uuren gaans" vertoont
slechts een deel van de Suriname- en Commewijnerivier met enkele affluenten, voor
zover die bewoond waren.
In de Surinaamse geschiedenis, wordt voor het eerst melding gemaakt van enige be-
langstelling voor het binnenland, waar wij lezen, dat Gouverneur Aerssen van Som-
melsdijck in 1687 een officier met drie Soldaten uitzendt op zoek naar het 'Parima-
meer'. Als in 1701 de vijandelijkheden door de weggelopen negerslaven (Marrons)
tegen de kolonisten beginnen, zal noodgedwongen meer aandacht aan het 'hinterland'
worden besteed. De militaire expedities kaarteren de gebieden welke zij doorkruisen.
Over het algemeen zijn de kaarten van voor de 18e eeuw meer te beschouwen als het
produkt der fantasie van de geografen dan van werkelijke opmeting. Deze voorstellingen
hebben dientengevolge voornamelijk historische waarde en geven een indruk van de
oude kartografie. Uit het begin van de 18e eeuw zijn er vele goede manuscriptkaarten
van opgemeten en in kaart gebrachte streken in Suriname bekend (Inventaris Leupe,
1867, van de verzameling kaarten in het Algemeen Rijksarchief te Den Haag). Een
uitstekende kaart is die van Alexander de Lavaux uit 1737. (Leupe no. 1668). Deze
kaart in een schaal van 8 Sur. Mijlen =190 mm, geeft van de „Provintie Suriname"
aan: „rivieren en distrikten met alle ontdekkingen van militaire togten, mitsgaders de
Bestuur: Prof. dr. F. J. Ormeling, Voorziller, Bachlaan 39, Hilversum; Dr. J. J. C. Piket,
Secretaris, St. Annastraat 418, Nijmegen; M. de Smit, PenningmeesterLaan van Poot 124,
's-Gravenhage, giro 484407; Drs. J. E. Romein, Vice-Voorzitter, Groet; Leden: Drs. W. F.
Heinemeyer, Amsterdam; W. F. den Hengst, Delft; Dr. ir. C. Koeman, De Bilt; Drs. P. Pronk,
Wassenaar; G. D. Raasveldt, 's-Gravenhage.
Ere-lid: J. Schokkenkamp, 's-Gravenhage.
Sub-Redactie-Commissie: Dr. ir. C. Koeman, Secretaris.
Werkgroep voor de Geschiedenis van de Kartografie: Mr. B. van 't Hoff, Burnierstraat 42,
's-Gravenhage, Voorzitter; Dr. ir. C. Koeman, Park Arenberg 71, De Bilt, Secretaris.
Alle correspondentie betreffende het lidmaatschap van de Kart. Sectie (adreswijzigingen etc.)
dient uitsluitend aan het Secretariaat, St. Annastraat 418, Nijmegen, gericht te worden. Losse nrs.
en ab. van de 'Mededelingen' kunnen eveneens aangevraagd worden bij het Secretariaat.
Prijs van de losse nrs. 1,50 per aflevering.
Jaarlijkse contributie voor het lidmaatschap van de Kartografische Sectie: Gewone leden: f 12,
Institutionen leden 40,Voor leden die tevens lid zijn van het K.N.A.G. zijn deze bedragen
resp. f 6,en f 20,Junior leden en Studenten 6,
Verzoeke alle kopij, advertentie-opdrachten en recensie-exemplaren te zenden aan het Redactie-
Secretariaat van het T.A.G., Noord Houdringelaan 28, Bilthoven
INHOUD
189
190
191
200
202
Kartografie
Samenstelling Bestuur en Bestuursmededelingen
Artikelert'. De kaartering van Suriname (met 8 figuren en een 'summary J. B
Ch. Wekker
Besprekingen: Imhof, Eduard, Kartographische Geländedarstellung (C. K.)
Uit de tijdschriften
Geographische Rundschau; Bulletin du Comite Fran^ais de Cartographie; Antarctica; The
Cartographic Journal; Surveying and Mapping; Photogrammetric Engineering; Scripta
Hierosolymitana; Geographical Review of India; Bulletin of the Geographical Survey In
stitute; The Cartographer.
Aankondigingen
Nieuwe Atlassen, 204. Kaarten, 204. Publicaties, 206. Topografische Dienst, 206.
1 Hoofd van het Centraal Bureau Luchtkaartering, Paramaribo.
