DE 'VINLAND MAP'
463
zo ver te veronderstellen dat de uitwisseling van de Noorse (IJslandse) kennis van de
geografie met die van de zuid Europese (vooral de Italiaanse) tijdens het Concilie van
Basel (1431-1449) plaatsgevonden zou hebben. Waarna de Noorse kaarten blijkbaar
voor de kartografen van de Renaissance verborgen zijn gebleven (in de archieven van het
Vaticaan?), met als enige uitzondering daarop dat een Franciskaner monnik ca 1440 het
Noorse beeld van de N. Atlantische Oceaan in een voor die tijd conventionele wereld-
kaart getekend heeft. Dat de vorm van de kaart duidelijk laat zien niet het werk van een
professionele kartograaf te zijn zal door de meeste vakgenoten erkend worden. Maar dat
ondanks het amateuristische milieu van die creatie geen enkel gerucht van het bestaan
ervan in de vakwereld van de I6e en 17e eeuw doorgedrongen is, is onverklaarbaar.
De vraag hoe het mogelijk is dat zo'n wereldkaart gedurende vijf eeuwen onopgemerkt
gebleven is, hoewel hij zieh de laatste tijd in een Europese particuliere bibliotheek bevond
wordt in de 133 bladzijden van Skelton's tekst nergens gesteld.
Over de bibliotheek van de particulier wordt zelfs helemaal niets gezegd. Ook niet of
er pogingen gedaan zijn om vanuit de vöorlaatste verblijfplaats van de Vinland Map een
onderzoek naar de 'provenance' in te stellen. De reden waarom dit niet gebeurd is laat
zieh gemakkelijk raden. Het is een reden die al veel schade berokkend heeft aan onbaat-
zuchtig wetenschappelijk onderzoek op allerlei gebied.
Dat Mr. Skelton ook niet tevreden is over de tot op heden geleverde inspanning om
meer te weten te komen over de herkomst van de handschriften en over de plaats waar
en de aanleiding waarom ze vervaardigd zijn blijkt uit zijn woorden gebruikt in de para-
graaf'The date of the map' (p. 230) "That the representation of Atlantic lands in the
Vinland Map shows a general concordance with old Norse sailing directions, which
were written down in the thirteenth Century, may also point to an Icelandic model not
older than this. The question how and when this model was transmitted to southern
Europe cannot be positively answered unless and untill we learn more about the history
and authorship of the group of manuscripts in which the surviving copy of the Vinland
Map has come to light.''
De onvoldoende documentatie van de 'provenance' van de Vinland Map vormt de
meest voor de hand liggende critiek op de bewering van authenticiteit. Daarvan zal Mr.
Skelton zichzelf maar al te goed bewust zijn. Het is een tragische gedachte te bedenken
dat de zeer moeilijke reconstructie van de ontstaansgeschiedenis van het Atlantische ge-
deelte van de kaart misschien niet nodig was geweest wanneer over deze 'provenance'
geen geheimhouding betracht zou moeten worden. Maar Skelton's magistrale Studie
blijft even waardevol wanneer later aanvullende ontdekkingen de verklaring van de ont-
staanswijze gemakkelijker maken (van welke aard deze aanvullingen ook mögen zijn).
Want zijn boek (zo mögen we het wel noemen zonder Mr. Painters bijdrage te ver
kleinen) is een uitstekende Studie van een tot op heden verwaarloosd onderwerp: de
bijdrage van de Noorse volken aan de geografische exploratie en aan de daarmee ver
bünden ontwikkeling van de stuurmanskunst. Talrijke, meestal weinig bekende bronnen,
worden door Skelton genoemd en critisch gei'nterpreteerdde middeleeuwse zeekaarten,
de middeleeuwse wereldkaarten, waarvan vooral die van Andrea Bianco uit 1436 een
grote affiniteit met de Vinland Map vertoont, de Noorse zeilaanwijzingen uit de 13e
eeuw, de kronieken waarin sprake is van het gebruik van het astrolabium, de fundamen-
tele studies van Fritjof Nansen, de (thans onvindbare) tekst van de lnventio Fortu
nata, etc. etc.. Ook de moderne archeologie wordt niet vergeten: Helge Ingstad's op-
gravingen van een nederzetting op Newfoundland in i960. Een enorme hoeveelheid
literatuur van gevarieerde aard werd hiervoor geraadpleegd. In het omvangrijke Part II
van deze Studie bouwt Skelton op meesterlijke wijze een geschiedenis van de middel
eeuwse kartografie van de N. Atlantische Oceaan op met behulp van slechts een handvol
