Boekbesprekingen
169
geval te zijn; blz. 5-13. (Vogels Karte des Deutschen Reiches und der Alpenländer, Vogels Karte
von Mitteleuropa, Europa 1:500000 als Deutsche Heereskarte, Luftfahrtkarte - Aeronautical
Chart - icao 1:500000 [Kartografie No 2, 1959, blz. 90/92], Verkehrskarte Deutschland und
Nachbargebiete 1:500000 [uitgave Maiers Geographischer Verlag]).
De kaart zal de titel dragen van 'Übersichtskarte 1:500000'. Zij'soll so allgemein wie möglich
bearbeitet werden, damit sie für alle anstehenden Arbeiten als Grundlage verwendet werden
kann'.
De bladverdeling wil hij laten aansluiten aan die van de iwk 11000000, zo, dat een blad van de
overzichtskaart het vierde deel bedekt van een blad van de rwK. Voor Duitsland komt dat op 15
bladen, begrensd door de parallellen van 46°, 48°, 50°, 52°, 54° en 56° en de meridianen van 6°,
9°, 12° en 15°. Elk blad krijgt letter en nummer van het betreffende blad van de iwk met daaraan
toegevoegd de cijfers 1, 2, 3 of 4; b.v. M - 32 - 3 (Köln), M - 32 - 2 (München) zie fig. 2 in de
tekst op blz. 15.
De kaartprojectie. Na een uitvoerig onderzoek (blz. 15-18) steh de auteur voor de nieuwe kaart
in de conforme kegelprojectie van Lambert met twee equidistante parallellen uit te voeren, dezelfde
dus, welke gebruikt is voor de World Aeronautical Chart 1:1000000 en welke voor de nieuwe bla
den van de iwk is aanbevolen. In verband met op te treden vervormingen zullen vier bladen als
projectie-eenheid dienen. Als rekenvlak zal de ellipsoide van Hayford gebruikt worden.
De inhoud. Op de blz. 18-22 behandelt knorr uitvoerig wat op de kaart zal worden afgebeeld,
en hoe, steh een verklaring der tekens en kleuren (Zeichenschlüssel) op (Beilagen 1-4) en laat
achtereenvolgens de plaatsen en het schritt, de grenzen, het verkeersnet, het water, topografische
Signaturen en Symbolen, het 'Gelände', de begroeilng (alleen bos) en de afkortingen de revue pas
seren.
De uitvoering van de kaart zal een chorografische zijn, blz. 22-26; hij geeft aan, welke kleuren
voor de verschillende kaartelementen gebruikt kunnen worden, wat verduidelijkt wordt door de
26 kaartfragmenten (Beilagen 5-31)elkmet een kaartspiegelvanca20 x 17,5of 11,8 x 15,5cm, waar-
door het mogelijk is na te gaan of de gekozen kleuren, tekens, Signaturen en Symbolen een duide-
lijk sprekend en mooi geheel vormen. Een zeer behartigenswaardige opmerking van de schrijver
wil ik hier aanhalen, blz. 23, 'Ferner sollen die Ausschnitte auch dazu dienen Erkenntnisse für eine
einheitliche 1 Bearbeitung des gesammten Abbildungsgebietes, vor allem im Hinblick auf die aus
zuführende Generalisierung, zu sammeln. So muß unter allen Umständen vermieden werden, in
Gebieten, die ein weniger dichtes Verkehrsnetz haben, nun alle Straßen zu bringen oder in Gebie
ten, in dem kaum Gewässer vorhanden sind, jeden Graben darzustellen, nur weil genügend Platz
vorhanden ist. Eine solche Darstellungsweise würde die wahren Verhältnisse verfälschen.'
De kaartfragmenten geven een beeld van:
a. een kustgebied, Husum (3 fragm.)
b. een dichtbevolkt industriegebied, Köln (9 fragm.)
c. een minder dicht bevolkt landschap in hei middelgebergte, Regensburg (7 fragm.)
d. een landschap in het hooggebergte met zeer dünne bewoning, Bad Reichenhall (7 fragm.)
Alle fragmenten hebben de trek (rivieren, blauw; wegen, rood; spoorwegen, zwart; hoogtelijnen
bruin) en de namen gemeen. Met deze ondergrond zijn verschillende combinaties gemaakt door
het gebruik van een of meer van de volgende toevoegingenhoogtekleuren, schaduwdoezeling,
kleuren voor de plaatsen boven 5000 inwoners (grijs, rose of geel) en bos (groen).
Leerzaam is het de fragmenten te vergelijken, vooral wat betreft de manier waarop de generali
satie is geschied, met het betreffende blad van de 1:200000 Topographische Übersichtskarte,
Normal Ausgabe, welke als basis voor de 1:500000 kaart zal dienen; b.v. kaartfragment Beilage
25 Salzburg met blad CC 8742 Bad Reichenhall of kaartfragment Beilage 23 Köln met blad CC
5502 Köln.
Voor het schritt is grotesk gebruikt. Ik ben in het algemeen geen grote bewonderaar van dit
soort letter voor kaartschrift (zie b.v. de Michelinkaarten, de 1:50000 bladen van de Nouvelle
Carte de France, of de Große Shell Atlas 1:500000). Zoals deze buitengewoon mooie lettersoort in
al haar verscheidenheid hier is gebruikt kan ik me er echter zeer goed mee verenigen.
Door deze publicatie heeft de schrijver zowel de officiele instanties als het kaartminnend publiek
aan zieh verplichten hen in Staat gesteld zijn ontwerp tebestudereneneventuelesuggestiestedoen.
Wij zien zeer verlangend naar de definitieve uitgave uit.
Het is een zeer belangrijk geschrift, dat ik ieder ontwerper van kaarten ten zeerste kan aanbeve-
len te bestuderen, zelfs die kaarttekenaars, die menen met het geven van een vorm - aan wat? -
zieh kartograaf te mögen noemen. J. schokkenkamp
K.N.A.G. Geografisch Tiidschrift I (1967) Nr. 2
